Η ελίτ του βιβλίου

Αποκαλύπτει πολλά, πάρα πολλά, μυστικά της καθημερινής μας συμπεριφοράς και πράξης η Γ΄ Πανελλήνια Ερευνα Αναγνωστικής Συμπεριφοράς που παρουσίασε χθες το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου.

Πρώτα πρώτα, ότι η οικονομική κρίση αρχίσει να διαφαίνεται και στις συμπεριφορές όσων διαβάζουν, πολλά ή μόνο ένα βιβλίο τον χρόνο. Ετσι, το ποσό που διατίθεται για αγορά βιβλίων μειώνεται, η τιμή του κάθε βιβλίου αρχίζει να γίνεται βασικό κριτήριο για την επιλογή του, ενώ όλο και περισσότεροι μοιραζόμαστε το ίδιο βιβλίο, αφού αυξάνεται ο ιδιωτικός δανεισμός από φίλους και συγγενείς, αλλά και από βιβλιοθήκες.

Δεύτερον, ότι η φυλή των αναγνωστών είναι και μεγάλη και ετερόκλητη. Ολοι μπορούν να διαβάζουν απ’ όλα, για διαφορετικούς λόγους. Ο Πάολο Κοέλιο, η Λένα Μαντά και η Βικτόρια Χίσλοπ είναι δίπλα στον Ντοστογιέφσκι, τον Καζαντζάκη, τον Παπαδιαμάντη ή τον Καβάφη. Την ίδια στιγμή, αυξάνεται η προτίμηση για τη λογοτεχνία -ιδιαίτερα για το ιστορικό μυθιστόρημα και το μυθιστόρημα εποχής- και μειώνεται κατακόρυφα η προτίμηση σε βιβλία ψυχολογίας, φιλοσοφίας, ιστορίας, κοινωνικών επιστημών, καλών τεχνών κ.λπ.

Αισθητική και μορφωτική εξομοίωση; ΄Η μήπως είναι άλλα τα στοιχεία που διαμορφώνουν πλέον τα πρότυπα και στα κριτήρια ανάγνωσης; Η τηλεόραση και η μεταφορά ενός λογοτεχνικού κειμένου στη μικρή οθόνη ευθύνεται και για την επιλογή του από μεγάλη μερίδα αναγνωστών, αλλά και για τον βαθμό επίδρασής του σ’ αυτούς. Η ιστορική περίοδος που θίγεται και επιλέγεται για φόντο της αφήγησης έχει εξασφαλισμένη «διείσδυση» σε μεγάλη μερίδα αναγνωστών, ανεξάρτητα από το πόσο «βαρύ» όνομα είναι ο συγγραφέας του βιβλίου. Αν μάλιστα το βιβλίο έχει ενσωματώσει και στοιχεία έρευνας ή βασικά τεκμήρια ιστορίας, τότε η επιτυχία είναι -σχεδόν αυτόματα- εξασφαλισμένη, όσο και των μυθιστορημάτων το περιεχόμενο των οποίων είναι κοινωνικό ή αφορά οικογενειακές ή συναισθηματικές σχέσεις. Ο εκδοτικός οίκος, η συμβουλή του βιβλιοπώλη, η βράβευση, το εξώφυλλο, η διαφήμιση που τυχόν έγινε, ελάχιστη σημασία έχουν.

Αν δίπλα σε όλα αυτά συμψηφίσει κανείς και ένα ακόμη στοιχείο της έρευνας, ότι δηλαδή υπάρχει πτωτική τάση σε όλες τις κατηγορίες non fiction βιβλίων, η λογοτεχνία φαίνεται να παίζει πολλούς ρόλους στις σύγχρονες κοινωνίες και να καλύπτει πολλά κενά. Ετσι κι αλλιώς, μεγάλο μέρος της θεματολογίας των επιστημών (μαθηματικά, ψυχανάλυση, ιστορία, τεχνολογία κ.λπ.) γίνεται πλέον μέρος της λογοτεχνίας. Γιατί, και σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας, «το προφίλ του αναγνωστικού κοινού δεν καθορίζεται από τα δεδομένα μιας κοινωνικής και πολιτιστικής ελίτ που φαίνεται να αντιλαμβάνεται το βιβλίο ως προνόμιο και την ανάγνωση ως στοιχείο διάκρισης». Αντιθέτως, η αναγνωστική συμπεριφορά ίσως να αποτυπώνει και να αποδεικνύει την παντελή της απουσία.

 Πηγή : Καθημερινή - alfavita.gr