Αποπλάνηση μέσω διαδικτύου – Grooming

Από τη Μαρία Μπάδα, Ψυχολόγο, Επικοινωνιολόγο, ΜΑ, Υπ. Διδάκτορα Παντείου

Το «grooming» συνήθως λαμβάνει χώρα μέσω των δωματίων συνομιλίας (chat rooms), υπηρεσιών ανταλλαγής μηνυμάτων και μέσω των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης (π.χ. Facebook, MySpace, Twitter). 

Ο όρος «grooming» περιγράφει τη συμπεριφορά εκείνη του διαδικτυακού χρήστη που έχει σκοπό να εμπνεύσει εμπιστοσύνη στο παιδί ώστε να πραγματοποιήσει μαζί του μια μυστική συνάντηση. Η σεξουαλική κακοποίηση του θύματος, η σωματική βία ή η παιδική πορνεία και η κακοποίηση μέσω πορνογραφικού υλικού μπορεί να είναι τα αποτελέσματα αυτής της συνάντησης, κάτι που καθιστά το «grooming» ένα είδος ψυχολογικού χειρισμού που διεξάγεται μέσω του διαδικτύου, των κινητών τηλεφώνων ή άλλων τεχνολογιών (Berson, 2002).

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, το 56% των περιπτώσεων grooming συμβαίνει μέσω των υπηρεσιών ανταλλαγής μηνυμάτων ενώ το 11,4% των περιπτώσεων συμβαίνει μέσω των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης (όπως αναφέρεται στο Kopecky, 2010).

Ο ψυχολογικός και πνευματικός χειρισμός που ενυπάρχει στο φαινόμενο του grooming είναι μια διαδικασία που συνήθως κρατάει αρκετό χρονικό διάστημα. Το μεγάλο αυτό χρονικό διάστημα έχει σαν αποτέλεσμα το παιδί να μην αντιλαμβάνεται ότι αυτός που συνομιλεί είναι ένας ξένος. Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις όπου ο θύτης χειραγωγούσε το παιδί για περίπου δύο χρόνια πριν πραγματοποιηθεί μυστική συνάντηση και εν τέλει σεξουαλική κακοποίηση (Kopecky, 2010).

Η διαδικασία της αποπλάνησης του παιδιού μέσω διαδικτύου περνά συνήθως από τέσσερα στάδια κατά τη διάρκεια των οποίων ο θύτης χρησιμοποιεί μια σειρά από τεχνικές (Kopecky, 2010).

1) Προετοιμασία της επαφής.

2) Επαφή με το θύμα και δημιουργία σχέσης εμπιστοσύνης.

3) Προετοιμασία για την προσωπική συνάντηση.

4) Προσωπική συνάντηση.

Η προσωπική συνάντηση είναι ο κύριος και πρωταρχικό στόχος του θύτη.

Τα θύματα του grooming είναι συνήθως έφηβοι ηλικίας 11 έως 17 ετών, ενώ σύμφωνα με έρευνες το κορίτσια είναι πιο ευάλωτα σε αυτό το φαινόμενο από τα αγόρια (Kim Kwang, 2009). Έχουν, όμως, αναφερθεί και κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά παιδιών που τα καθιστούν ακόμα πιο ευάλωτα σε αυτήν τη διαδικασία:

• Παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση και έλλειψη αυτοπεποίθησης
• Παιδιά με συναισθηματικά προβλήματα ή με προβλήματα στις σχέσεις με γονείς,

            σχολείο και συνομήλικους (Berson, 2002)

• Παιδιά που δείχνουν αφελή και υπερβολική εμπιστοσύνη στους άλλους
• Έφηβοι, καθότι τους απασχολούν και τους ενδιαφέρουν τα σεξουαλικά ζητήματα

Ακόμα, σύμφωνα με τα δεδομένα της μελέτης για τη διαδικτυακή σεξουαλική παρενόχληση σε παιδιά και εφήβους των Mitchel, Finkelhor και Wolak (2001), αναδύθηκαν πέντε κατηγορίες παιδιών και εφήβων που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο:

• Κορίτσια
• Έφηβοι ηλικίας 14 έως 17 ετών.
• Νέοι που έχουν βιώσει κάποιο αρνητικό γεγονός στη ζωή του (όπως κάποιος θάνατος στην οικογένεια, διαζύγιο γονέα, ανεργία κάποιου γονέα) και νέοι με καταθλιπτικό συναίσθημα.
• Τακτικοί χρήστες του διαδικτύου (που δαπανούν πάνω από δύο ώρες ημερησίως και πάνω από τέσσερις μέρες την εβδομάδα στο διαδίκτυο ενώ αξιολογούν ότι το διαδίκτυο έχει μεγάλη σημασία για τη ζωή τους).
• Συμμετέχοντες σε διαδικτυακά δωμάτια συνομιλιών (chat rooms) ενώ επιδεικνύουν επικίνδυνη διαδικτυακή συμπεριφορά (δίνουν προσωπικές πληροφορίες, κάνουν αγενή σχόλια, ενοχλούν κάποιον άλλο χρήστη, συζητούν για σεξουαλικά ζητήματα με κάποιον που δεν γνωρίζουν, επισκέπτονται εκουσίως πορνογραφικούς διαδικτυακούς τόπους).

Οι δράστες είναι αρκετά συχνά μέλη της οικογένειας ή γνώριμα άτομα στα παιδιά που μπορεί να γνωρίζουν τα παιδιά στην πραγματική ζωή πριν χρησιμοποιήσουν το διαδίκτυο ή άλλες τεχνολογίες προκειμένου να τα αποπλανήσουν. Απόδειξη αποτελεί μια έρευνα για τη σεξουαλική κακοποίηση που βρήκε ότι το 85% από το 95% των περιπτώσεων ο δράστης ήταν οικείο και αγαπημένο πρόσωπο του παιδιού (Kim Kwang, 2009) και ότι 8 στα 10 παιδιά κακοποιούνται από κάποιο γνωστό τους (Πρεκατέ, 2006).

Σύμφωνα με την έρευνα της Almind (2010), πέρα από τις καταστροφικές συνέπειες που μπορεί να έχει η διαδικασία του «grooming» όταν φτάσει στο όριο της κακοποίησης, το παιδί υποφέρει και από ποικίλα άλλα συναισθήματα εξαιτίας της παρενόχλησης που δέχεται. Συγκεκριμένα, καθώς το παιδί έχει επενδύσει συναισθηματικά στη σχέση του με το θύτη και την αντιλαμβάνεται σαν μια δυνατή φιλία, αισθάνεται θυμό όταν αποκαλύπτεται ο πραγματικός σκοπός της επαφής, ανεξάρτητα από το αν υπάρχει ή όχι κακοποίηση, καθώς αντιλαμβάνεται ότι έχει εξαπατηθεί και χειραγωγηθεί. Σε άλλες περιπτώσεις που το παιδί έχει εξαρτηθεί συναισθηματικά από το θύτη αισθάνεται πένθος για την απώλεια ενός στενού φίλου. Στην Ελλάδα, ο κίνδυνος είναι μάλλον υψηλός, καθώς, σύμφωνα με την έρευνα της Μονάδας Εφηβικής Υγείας (2010) το 18,5% των εφήβων δήλωσαν ότι θα συναντούσαν  κάποιο διαδικτυακό φίλο στο φυσικό κόσμο.

Μέτρα πρόληψης:

• Επικοινωνήστε με το παιδί σας και μιλήστε του για τον πιθανό κίνδυνο του διαδικτύου.
• Περάστε χρόνο με το παιδί σας στον υπολογιστή. Αφήστε τα να σας δείξουν τους αγαπημένους τους ιστότοπους.
• Έχετε τον υπολογιστή σε ένα κοινό μέρος στο σπίτι.
• Έχετε πρόσβαση στο λογαριασμό email του παιδιού σας.
• Εξηγήστε στα παιδιά να μη δίνουν ποτέ τα προσωπικά τους στοιχεία μέσω διαδικτύου σε κάποιον που δε γνωρίζουν προσωπικά.

Πηγή : psychografimata.com