ΑΦΙΕΡΩΜΑ : Θόδωρος Αγγελόπουλος

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος (Αθήνα, 27 Απριλίου 1935 - 24 Ιανουαρίου 2012) ήταν Έλληνας σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός κινηματογράφου. Έχει τιμηθεί με βραβεία στην Ελλάδα και το εξωτερικό για την προσφορά του στον κινηματογράφο, με σπουδαιότερο της καλύτερης ταινίας με τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών το 1998 για την ταινία Μια Αιωνιότητα και μια Μέρα.

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1935. Έκανε νομικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, τις οποίες εγκατέλειψε πριν πάρει το πτυχίο του. Το 1961 έφυγε στο Παρίσι, όπου αρχικά παρακολούθησε στη Σορβόννη μαθήματα γαλλικής φιλολογίας και φιλμογραφίας, καθώς και μαθήματα εθνολογίας και στη συνέχεια μαθήματα κινηματογράφου στη Σχολή Κινηματογράφου IDHEC και στο Musée de l' homme. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα το 1964 και μέχρι το 1967 εργάστηκε ως κριτικός κινηματογράφου στην εφημερίδα Δημοκρατική Αλλαγή, μαζί με τον Βασίλη Ραφαηλίδη και την Τώνια Μαρκετάκη. Με τον κινηματογράφο άρχισε να ασχολείται το 1965 και το 1968 παρουσίασε την πρώτη του μικρού μήκους ταινία, Εκπομπή, στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Το 1970, η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, Αναπαράσταση, κέρδισε το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, καθώς και άλλες διακρίσεις στο εξωτερικό, και σηματοδότησε την αυγή του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου. Έκτοτε, οι ταινίες του έχουν συμμετάσχει σε πολλά διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία, τα οποία τον καθιέρωσαν παγκοσμίως ως έναν από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες του σύγχρονου κινηματογράφου. Πολλά αφιερώματα που τιμούν τη δουλειά του Θόδωρου Αγγελόπουλου έχουν πραγματοποιηθεί σ' όλο τον κόσμο. Έχει αναγορευθεί επίτιμος διδάκτορας των Πανεπιστημίου των Βρυξελλών, του Πανεπιστημίου X Ναντέρ (Nanterre) στο Παρίσι και του Πανεπιστημίου του Έσσεξ (Essex). Μαζί με τον Βασίλη Ραφαηλίδη υπήρξε συνιδρυτής του περιοδικού Σύγχρονος Κινηματογράφος.

Στις 24 Ιανουαρίου 2012, όντας πεζός, τραυματίστηκε σοβαρά στο διάλειμμα των γυρισμάτων της νέας του ταινίας "Η άλλη θάλασσα" στη Δραπετσώνα από διερχόμενη μοτοσυκλέτα που οδηγούσε αστυνομικός εκτός υπηρεσίας. Το ίδιο βράδυ άφησε την τελευταία του πνοή σε νοσοκομείο του Φαλήρου, όπου νοσηλευόταν σε κρίσιμη κατάσταση.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

27 Απριλίου 1935 : Γεννιέται στην Αθήνα. Δημοτικό και γυμνάσιο στην Αχαρνών. Συμμαθητές και φίλοι καλοί, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, ο Αλέκος Φασιανός, ο Χρήστος Γιανναράς, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος.

1953 : Εισάγεται στη Νομική Σχολή Αθηνών την οποία εγκαταλείπει στο πτυχίο.

1961 : Φεύγει για τη Γαλλία και γράφεται στη Σορβόννη όπου παρακολουθεί μαθήματα γαλλικής φιλολογίας και φιλμολογίας, με καθηγητές τον Ζορζ Σαντούλ και τον Μιτρί, τους οποίους ξανασυνάντησε αργότερα στην IDHEC. Παράλληλα παρακολουθεί μαθήματα εθνολογίας με το Λεβί Στρος. Για να αντεπεξέλθει στα έξοδα των σπουδών δουλεύει στη ρεσεψιόν της Σιτέ Ουνιβερσιτέρ (με την ώρα) μαζί με τον γλύπτη Γεράσιμο Σκλάβο.

1962-63 : Γίνεται δεκτός, ύστερα από εξετάσεις, στην περίφημη σχολή κινηματογράφου IDHEC. Η διαφωνία και σύγκρουσή του με τον καθηγητή της σκηνοθεσίας οδηγεί σε πρόωρη λήξη τις σπουδές του.

1963-64 : Συνεχίζει τη φοιτητική του διαδρομή στο Musee de l’homme κοντά στον εθνολόγο - σκηνοθέτη Ζαν Ρους, όπου διδάσκεται το σινεμά-ντιρέκτ.

1964 : Επιστροφή στην Ελλάδα. Η επάνοδος στην πατρίδα συνοδεύεται από αναίτιο ξυλοδαρμό του από την αστυνομία καθώς βάδιζε ανύποπτος. Επεισόδιο που τον επηρέασε και άλλαξε την διάθεση και τα σχέδιά του. Τότε η σκηνοθέτις Τώνια Μαρκετάκη του προτείνει να συνεργαστεί με την εφημερίδα «Δημοκρατική Αλλαγή» ως κριτικός. Προς μεγάλη έκπληξη όλων - και του ιδίου - αντί να γυρίσει στην Γαλλία, όπως ήταν και το αναμενόμενο, έμεινε στην Ελλάδα. Και εργάστηκε ως κριτικός.

1965 : Οι Φόρμινξ (ο Βαγγέλης Παπαθανασίου και ο αδελφός του και μάνατζερ του συγκροτήματος Νίκος), του προτείνουν να γυρίσει μια ταινία που θα προωθούσε την περιοδεία τους στην Αμερική. Τότε, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, κάνει και το πρώτο γύρισμα στη Θεσσαλονίκη, στο Παλαί ντε Σπόρ, σε συναυλία του συγκροτήματος, με 8.000 θεατές. Η περιοδεία ματαιώθηκε και οι «Φόρμινξ» δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ.

1968 : Η μικρή μήκους «Εκπομπή». Πρώτη συμμετοχή στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Βραβείο κριτικών.

1969 : Την 1η Σεπτεμβρίου κυκλοφορεί το πρώτο τεύχος του ιστορικού περιοδικού «Σύγχρονος κινηματογράφος». Συνιδρυτές ο Θ. Αγγελόπουλος με τον Β. Ραφαηλίδη. Οι δυο τους συνέλαβαν την ιδέα της οργάνωσης και εκτέλεσης ενός θεωρητικού περιοδικού για τον κινηματογράφο που θα παρακολουθούσε και θα σχολίαζε την σύγχρονη πρωτοπορία. Στη συντακτική επιτροπή οι : Τώνης Λυκουρέσης, Γιώργος Κόρρας, Λάκης Παπαστάθης, Κώστας Σφήκας, Ρούλα Μητροπούλου, Ρίτσα Ντάκου. Οργάνωση και διεκπεραίωση : Παντελής Βούλγαρης.

1979 : «Αναπαράσταση». Σαρώνει τα βραβεία του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Βραβείο Ζώρζ Σαντούλ για την καλύτερη ταινία που προβλήθηκε στη Γαλλία το 1971. Καλύτερη ξένη ταινία στο Φεστιβάλ του Hyeres (1971). Ειδική μνεία της FIPRESCI (Διεθνής Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου) στο Φεστιβάλ Βερολίνου (1971).

1972 : «Μέρες του ‘36» Βραβείο σκηνοθεσίας και φωτογραφίας στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Βραβείο της FIPRESCI στο Φεστιβάλ Βερολίνου (1972).

1974-75 : «Ο Θίασος». Δεκατρία βραβεία. Στις Κάννες (1975) από τη FIPRESCI. Στην Ταορμίνα, στο Βερολίνο (Βραβείο ΙΝΤΕΡΦΙΛΜ), στο Λονδίνο (1979, Καλύτερη ταινία της χρονιάς), στην Ιαπωνία, στη Θεσσαλονίκη (1975, Βραβεία Καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, Α αντρικού και Α γυναικείου ρόλου, ΠΕΚΚ). Καλύτερη ταινία της δεκαετίας 1970 - 1980 από την ένωση κριτικών της Ιταλίας. Ανάμεσα στις καλύτερες ταινίες στην Ιστορία του Παγκόσμιου Κινηματογράφου από την FIPRESCI.

1977 : «Κυνηγοί». Επίσημη συμμετοχή στο Φεστιβάλ των Καννών. Βραβείο Καλύτερης ταινίας στο Φεστιβάλ του Σικάγο. Βραβείο της Ένωσης Τούρκων Κριτικών.

1979 : Στη διάρκεια των γυρισμάτων του «Μεγαλέξανδρου» γνωρίζει τη Φοίβη Οικονομοπούλου, διευθύντρια παραγωγής, η οποία είναι από τότε η σύντροφος της ζωής του.

1980 : «Μεγαλέξανδρος». Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ Βενετίας, όπως επίσης και τα βραβεία της FIPRESCI και Cinema Nuovo στο ίδιο φεστιβάλ. Βραβείο της ΠΕΚΚ στη Θεσσαλονίκη.

1980 : Γεννιέται η πρώτη του κόρη Άννα.

1981 : «Χωριό ένα, κάτοικος ένας» (διάρκεια 20’). Τηλεοπτική παραγωγή της ΥΕΝΕΔ. Αναφέρεται στην εγκατάλειψη του χωριού Νέα Σεβάστεια του νομού Θεσσαλονίκης από τον τελευταίο του κάτοικο.

1982 : Γεννιέται η Κατερίνα, δεύτερη κόρη.

1983 : «Αθήνα, επιστροφή στην Ακρόπολη». Μια διαφορετική Αθήνα. Της ιστορίας και του προσωπικού μύθου του σκηνοθέτη (διάρκεια 43’). Ποίηση : Σεφέρη, Λειβαδίτη. Μουσική : Χατζηδάκη, Κηλαηδόνη, Σαββόπουλου.

1984 : «Ταξίδι στα Κύθηρα». Βραβείο σεναρίου στις Κάννες. Κρατικά βραβεία Καλύτερης ταινίας, σεναρίου, Α ανδρικού ρόλου, Α γυναικείου ρόλου, σκηνογραφίας, Βραβείο Κριτικών στο Φεστιβάλ Ρίο ντε Τζανέϊρο (1984).

1985 : Γεννιέται η Τρίτη κόρη, η Ελένη.

1985 : Chevalier dans l’ordre des Arts et des Letrres από το Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλικής Δημοκρατίας.

1986 : «Ο Μελισσοκόμος».

1988 : «Τοπίο στην ομίχλη». Αργυρό Λιοντάρι στη Βενετία. Βραβείο Φελίξ Καλύτερης Ευρωπαϊκής ταινίας.

1991 : «Το μετέωρο βήμα του πελαργού». Επίσημη συμμετοχή στο Φεστιβάλ των Καννών.

1992 : Του απονέμεται το παράσημο του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής από την Γαλλική Δημοκρατία.

1995 : «Το βλέμμα του Οδυσσέα». Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στο Φεστιβάλ των Καννών καθώς και το βραβείο της FIPRESCI. Καλύτερη ταινία της χρονιάς, Φελίξ των κριτικών.

1995 : Ανακηρύσσεται επίτιμος διδάκτωρ του πανεπιστημίου των Βρυξελλών.

1997 : Officier dans l’Ordre des Arts et des Lettres, από το Centre National de la Cinematographie.

1998 : «Μια Αιωνιότητα και Μια Μέρα». Χρυσός Φοίνικας του Φεστιβάλ των Καννών, και το Prix Ecumenique.

1999 : Officier de la legion d’honneur, από τον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας.

1999 : Docteur Honoris Causa, από το πανεπιστήμιο Universite Paris X Nanterre.

2001: Doctor Honoris Causa, από το Πανεπιστήμιο του Essex

2004: Doctor Honoris Causa, από το Πανεπιστήμιο «Stendhal-Grenoble3», Γαλλία

2004: “Τριλογία:Το λιβάδι που δακρύζει» Βραβείο της Διεθνούς Ενωσης Κινηματογράφου ( FIPRESCI ) στην καλύτερη Ευρωπαϊκή ταινία για το 2004.