Οι 3 νάρκες στο διάλογο για τις αλλαγές στην ανώτατη εκπαίδευση

Πυρετώδεις είναι οι διαβουλεύσεις για τη μεταρρύθμιση στην ανώτατη εκπαίδευση. Ο διάλογος παίρνει παράταση χρόνου σε μια προσπάθεια να γεφυρωθεί η απόσταση που χωρίζει τις «αντιμαχόμενες» πλευρές και να μη χαθεί η τελευταία, κατά πολλούς, ευκαιρία να αλλάξουν τα πανεπιστήμια. Στόχος της κυβέρνησης, πάντως, είναι το νομοσχέδιο να έχει ψηφιστεί πριν από την έναρξη του νέου ακαδημαϊκού έτους...

Ο δρόμος της προσέγγισης υπουργείου Παιδείας και ΑΕΙ είναι στρωμένος με «αγκάθια», με τα μεγαλύτερα από αυτά να αφορούν στις αρμοδιότητες του Συμβουλίου Ιδρύματος που θα αναλάβει τα ηνία της διοίκησης των ιδρυμάτων, στον τρόπο επιλογής του πρύτανη, στη δυνατότητα χορήγησης πτυχίων σε τρία χρόνια, αλλά και στην εισαγωγή των υποψηφίων σε Σχολές κι όχι σε Τμήματα, όπως συμβαίνει σήμερα. Είναι δυνατόν να υπάρξει σημείο σύγκλισης όταν οι διαφωνίες αφορούν, ουσιαστικά, στη «ραχοκοκαλιά» της μεταρρύθμισης; Το υπουργείο εμφανίζεται διατεθειμένο να εξαντλήσει τα περιθώρια διαλόγου, κάνοντας και βήματα πίσω στο σχεδιασμό του. Ολα δείχνουν πως θα «παγώσει» την πρόταση για εισαγωγή σε Σχολές κι όχι σε Τμήματα των ΑΕΙ, καθώς δεν βρέθηκε λύση για τη διασφάλιση του αδιάβλητου της επιλογής των υποψηφίων. Αντίθετα, ανθίσταται στις πιέσεις για στρογγύλεμα των διατάξεων που αφορούν στο νέο σύστημα διοίκησης των ΑΕΙ, περιορίζοντας τη συζήτηση στον τρόπο διαδοχής ανάμεσα στους σημερινούς πρυτάνεις και τα νέα Συμβούλια Ιδρύματος.

Ας δούμε ποιες είναι οι προθέσεις του υπουργείου Παιδείας, αλλά και της πανεπιστημιακής κοινότητας, τις θέσεις της οποίας αναλύει ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου κ. Θεόδωρος Παπαθεοδώρου:

Συμβούλιο Ιδρύματος - Επιλογή πρύτανη:

Τι προτείνει το υπουργείο:

Σύμφωνα με το προσχέδιονόμου, το Συμβούλιο θα έχει αρμοδιότητες ελεγκτικές και εγκριτικές συγκεκριμένων πράξεων της διοίκησης του ιδρύματος, ενώ θα μπορεί να εκλέγει (ύστερα από διεθνή πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος), αλλά και να παύει τον πρύτανη. Το υπουργείο εμφανίζεται ανοικτό στη συζήτηση που αφορά στα διάφορα σενάρια μεταβατικών διατάξεων για τον τρόπο διαδοχής ανάμεσα στους σημερινούς πρυτάνεις και τα νέα Συμβούλια Ιδρύματος όχι, όμως, και στην ουσία της διάταξης. «Το δυαδικό μοντέλο -με το Συμβούλιο, από τη μία, να σχεδιάζει και να εποπτεύει και τον πρύτανη, από την άλλη, να έχει την ευθύνη της ακαδημαϊκής καθοδήγησης του ιδρύματος- εφαρμόζεται στα περισσότερα πανεπιστήμια του κόσμου.

Για να καταλήξουμε στην πρότασή μας, μιλήσαμε με έξι υπουργούς Παιδείας και, βεβαίως, υιοθετήσαμε πολλές από τις προτάσεις που κατέθεσαν οι πανεπιστημιακοί. Το σημαντικό στο νέο σύστημα διοίκησης των ΑΕΙ είναι να υπάρχουν θεσμικά αντίβαρα. Η κυβέρνηση εκλέγεται και λογοδοτεί στη Βουλή. Ο πρύτανης εκλέγεται, αλλά δεν λογοδοτεί πουθενά», τονίζει στην «ΗτΣ» στέλεχος του υπουργείου Παιδείας. Σε ό,τι αφορά τον τρόπο επιλογής του πρύτανη, η θέση του υπουργείου δεν αφήνει περιθώρια αλλαγών: «Η διαδικασία πρέπει να είναι διαφανής και να κλείσουν όλες οι χαραμάδες του σημερινού συστήματος που πλειοδοτεί την... πολιτική δεξιότητα που έχει ο υποψήφιος και τις πελατειακές σχέσεις».

Τι ζητούν τα ΑΕΙ: Επιθυμούν το Συμβούλιο Ιδρύματος να έχει εποπτικό και συμβουλευτικό ρόλο, χωρίς αποφασιστικές αρμοδιότητες, και ο πρύτανης να μην επιλέγεται από το Συμβούλιο, αλλά να εκλέγεται από την ακαδημαϊκή κοινότητα. «Με την πρόταση του υπουργείου, το Συμβούλιο έχει υπερεξουσίες οι οποίες έχουν αφαιρεθεί από τη Σύγκλητο. Αρκεί να αναφέρουμε ότι μπορεί να αποφασίσει για την επιλογή και την παύση του πρύτανη.

Το θεσμικό αντίβαρο θα είχε νόημα αν το Συμβούλιο λειτουργούσε υποστηρικτικά και εποπτικά», επισημαίνει ο κ. Παπαθεοδώρου. Σε ό,τι αφορά τον τρόπο επιλογής του πρύτανη, τα ΑΕΙ επιμένουν στην άμεση εκλογή του από εκλεκτορικό σώμα του Πανεπιστημίου. «Πέραν της προφανούς αντισυνταγματικότητας, η ρύθμιση καταδεικνύει μία ανεξήγηση καχυποψία και εμπάθεια απέναντι στην ακαδημαική κοινότητα, αφού και ο πρόεδρος του Συμβουλίου είναι εξ ορισμού εξωτερικός, ενώ και ο πρύτανης θα μπορούσε και αυτός να είναι δυνητικά εξωτερικός», σημειώνει ο κ. Παπαθεοδώρου.

Εισαγωγή σε Σχολή κι όχι σε Τμήμα:

Τι προτείνει το υπουργείο: Αρχική πρόθεση του υπουργείου ήταν οι υποψήφιοι να εισάγονται σε Σχολές και όχι σε Τμήματα και να αποφασίζουν την κατεύθυνση που θα ακολουθήσουν μετά το πρώτο έτος σπουδών. Ο σχεδιασμός, όμως, «κολλάει» στον τρόπο με τον οποίο θα κατανέμονται οι φοιτητές στα Τμήματα. Μπορεί να διασφαλιστεί το αδιάβλητο εάν τις εξετάσεις αναλάβουν τα ίδια τα ΑΕΙ; «Ζητούμενο είναι η διασφάλιση του αδιάβλητου της διαδικασίας.

Μέχρι στιγμής, αυτό το έχουν επιτύχει μόνο οι πανελλαδικές εξετάσεις», τονίζει στέλεχος του υπουργείου Παιδείας, αφήνοντας να εννοηθεί πως η πρόταση δεν αποκλείεται να «παγώσει» με αποτέλεσμα οι απόφοιτοι Λυκείου να συνεχίσουν και μετά το 2014 να εισάγονται, μέσω των πανελλαδικών εξετάσεων, σε Τμήματα και όχι σε Σχολές ή και ΑΕΙ.

Τι ζητούν τα ΑΕΙ: Προβλήματα στην εφαρμογή ενός συστήματος που θα επιτρέπει την εισαγωγή των φοιτητών σε Σχολές κι όχι σε Τμήματα εντοπίζουν και τα ΑΕΙ. «Το αδιάβλητο στο πέρασμα από το πρώτο έτος στο δεύτερο δεν συζητήθηκε ποτέ, με το πρόσχημα ότι αυτά θα λυθούν από τα ίδια τα πανεπιστήμια μόλις ψηφιστεί ο νόμος», λέει ο κ. Παπαθεοδώρου. Και προσθέτει: «Το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου κινείται ήδη στη λογική της πρότασης, αφού έχει δομηθεί σε Σχολές. Ομως, το προτεινόμενο σύστημα εισαγωγής δεν μπορεί να λειτουργήσει εάν δεν δοθεί η δυνατότητα νέας αρχιτεκτονικής των Σχολών. Για παράδειγμα, υπάρχουν ΑΕΙ που θα πρέπει να εντάξουν στις Σχολές πέντε ή έξι Τμήματα. Πώς θα μπορούσε να γίνει εισαγωγή σε διεπιστημονικό πεδίο έξι τμημάτων; Είναι παράλογο, αδύνατο και από την άποψη του προγράμματος σπουδών εντελώς αντιεπιστημονικό».

Τριετή πτυχία

Τι προτείνει το υπουργείο: Τα ιδρύματα αποκτούν τη δυνατότητα να παρέχουν πτυχία και με τριετείς σπουδές σε ορισμένα γνωστικά αντικείμενα, ενώ προβλέπονται και μονοετείς ή διετείς σπουδές στο πλαίσιο της διά βίου μάθησης, οι οποίες όμως δεν θα οδηγούν σε πτυχία αλλά σε βεβαιώσεις. Η χώρα μας εφαρμόζει έτσι τη Συμφωνία της Μπολόνια για 3 κύκλους σπουδών, προπτυχιακό τουλάχιστον 3 ετών, μεταπτυχιακό και διδακτορικό. «Επιτέλους, βάζουμε τη χώρα στον ευρωπαϊκό χώρο ανώτατης εκπαίδευσης.

Τα ελληνικά πτυχία θα αποκτήσουν αναγνωρισιμότητα», τονίζει στέλεχος του υπουργείου Παιδείας. Διευκρινίζει, ωστόσο, πως το υπουργείο δεν επιβάλλει, αλλά παρέχει στα ιδρύματα τη δυνατότητα χορήγησης πτυχίων μετά από τρία χρόνια. Θέτει δε, ως ασφαλιστική δικλίδα τη συμφωνία ως προς αυτό όλων των ομοειδών τμημάτων, προκειμένου να μη δημιουργηθούν προβλήματα με τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων.

Τι ζητούν τα ΑΕΙ: «Μοντέλα που χρησιμοποιούνται σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης, επιχειρείται δυστυχώς να εισαχθούν στην Ελλάδα με τρόπο εντελώς πρόχειρο» τονίζει, από την πλευρά του, ο κ. Παπαθεοδώρου, σημειώνοντας ότι απαιτείται σοβαρός σχεδιασμός σε συνεργασία με τα ΑΕΙ.

Σύμφωνα με τον ίδιο, στην προτεινόμενη ρύθμιση δεν εξειδικεύεται η μορφή του μοντέλου με αποτέλεσμα να ανακύπτουν πολλά ερωτήματα, όπως: Πρόκειται για σπουδές που ολοκληρώνονται με την απονομή ενός πτυχίου; Συρρικνώνεται ο χρόνος σπουδών; Μειώνονται ο όγκος διδασκαλίας, η ύλη και ο φόρτος εργασίας; Υπάρχει κίνδυνος πτυχίων δύο ταχυτήτων μεταξύ τετραετούς και τριετούς διάρκειας;

Πού γίνονται διορθωτικές κινήσεις

1. Εισαγωγή σε Σχολή αντί για Τμήμα: Η πρόταση «παγώνει», καθώς δεν βρέθηκε λύση για τη διασφάλιση του αδιάβλητου της επιλογής των υποψηφίων.
2. Διοίκηση ΑΕΙ: Εξετάζονται τα διάφορα σενάρια για τον τρόπο διαδοχής των σημερινών πρυτάνεων από τα νέα Συμβούλια Ιδρύματος.
3. «Αιώνιοι» φοιτητές: Θα υπάρχουν μεταβατικές διατάξεις για τους ήδη αιώνιους φοιτητές.

Πού διαφωνούν πανεπιστημιακοί και υπουργείο

Τι προτείνει το υπουργείο:

1. Συμβούλιο Ιδρύματος αναλαμβάνει τα ηνία της διοίκησης των ΑΕΙ, με τη συμμετοχή εξωπανεπιστημιακών.
2. Εκλογή πρύτανη από το Συμβούλιο Ιδρύματος, ύστερα από διεθνή πρόσκληση.
3. Δυνατότητα οργάνωσης τριετών σπουδών, κατά τα πρότυπα του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης.

Τι ζητούν τα ΑΕΙ:

1. Το Συμβούλιο Διοίκησης να έχει συμβουλευτικό και εποπτικό χαρακτήρα. Η διοίκηση να παραμείνει στη Σύγκλητο.
2. Αμεση εκλογή πρύτανη από τα εκλεκτορικό σώμα του Πανεπιστημίου όπως σήμερα.
3. Πτυχίο μετά από τέσσερα χρόνια, θεωρώντας την πρόταση του υπουργείου ως υποβάθμιση των σπουδών.

Πηγή : Ημερησία