ΑΦΙΕΡΩΜΑ : Martin Luther King

Ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ (αγγλ.: Dr. Martin Luther King Jounior.) (15 Ιανουαρίου 1929 – 4 Απριλίου 1968) ήταν Βαπτιστής διάκονος και ακτιβιστής υπέρ των πολιτικών δικαιωμάτων. Το 1964 τού απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ για τον αγώνα του κατά των φυλετικών διακρίσεων μέσω κοινωνικής ανυπακοής και άλλων μέσων χωρίς τη χρήση βίας.

Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ δολοφονήθηκε στις 4 Απριλίου του 1968 στο Μέμφις της Πολιτείας Τεννεσί.

1929

15/1: Γέννηση του Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ στην Ατλάντα, Τζόρτζια.

1948

Ο Κίνγκ χρίζεται Βαπτιστής πάστορας και αποκτά πτυχίο κοινωνιολογίας. Συνεχίζει τις θεολογικές του σπουδές. Αρχίζει να μελετά τη διδασκαλία του Γκάντι.

1953-1955

18/2/53: Παντρεύεται την Κορέτα Σκοτ.

31/10/54: Τοποθετείται από τον επίσης πάστορα πατέρα του στην Εκκλησία της Ντέξτερ Αβενιου, Μοντγκόμερι.

5/6/55: Αποκτά διδακτορικό δίπλωμα θεολογίας από το Πανεπιστήμιο της Βοστώνης.

1956

26/1: Σύλληψη και φυλάκιση του Κινγκ για υπέρβαση του ορίου ταχύτητας. Είναι ήδη πρόεδρος της Ενωσης που δημιουργήθηκε τον Δεκέμβριο του '55 με στόχο το μποϊκοτάζ των λεωφορείων του Μοντγκόμερι, ύστερα από τη σύλληψη της μαύρης Ρόζα Παρκς που αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της σε λευκό συνεπιβάτη.

30/1: Βομβιστική επίθεση στο σπίτι του.

21/2: Δικαστήριο καταδικάζει τον Κινγκ και άλλα 88 στελέχη της μαύρης κοινότητας βάσει νόμου που απαγορεύει το μποϊκοτάζ.

20/12: Το Ανώτατο Δικαστήριο κρίνει αντισυνταγματικές τις φυλετικές διακρίσεις που εφαρμόζονται στην Αλαμπάμα και ο Κινγκ είναι από τους πρώτους που θα ταξιδέψουν με ένα λεωφορείο στο οποίο οι επιβάτες δεν ταξινομούνται πλέον βάσει της φυλής τους.

1957-1958

8/8/57: Εκατό δεκαπέντε μαύροι ηγέτες ιδρύουν στο Μοντγκόμερι τη Χριστιανική Διάσκεψη του Νότου (SCLC) και εκλέγουν πρόεδρό τους τον Κινγκ.

9/9/57: Το Κογκρέσο εγκρίνει νόμο για τα πολιτικά δικαιώματα και συγκροτεί εδική επιτροπή.

23/6/58: Ο Κινγκ συναντά τον πρόεδρο Αϊζενχάουερ.

17/9/58: Εκδοση του πρώτου του βιβλίου: "Βήμα προς την Ελευθερία. Η ιστορία του Μοντγκόμερι".

20/9/58: Δέχεται επίθεση με μαχαίρι από την Αϊζόλα Κάρι στο κέντρο του Χάρλεμ. Τραυματίζεται σοβαρά στο στήθος.

1959

3/2: Ταξιδεύει στην Ινδία όπου θα παραμείνει επί ένα μήνα προσκαλεσμένος του πρωθυπουργού Νεχρού.

1960-1962

24/1/60: Μετακομίζει με την οικογένειά του στην Ατλάντα, όπου ορίζεται πάστορας στην ίδια εκκλησία με τον πατέρα του.

22/6/60: Συναντάται ιδιωτικά με τον υποψήφιο των Δημοκρατικών Τζον Κένεντι.

19/10/60: Συλλαμβάνεται για καθιστική διαμαρτυρία στην Ατλάντα, αρνείται να πληρώσει εγγύηση και φυλακίζεται μαζί με τους υπόλοιπους διαδηλωτές (φοιτητές).

16/12/61: Συλλαμβάνεται κατά τη διάρκεια διαδήλωσης στο Ολμπανι.

27/2/62: Καταδικάζεται ως υπεύθυνος παράνομης διαδήλωσης.

27/7/62: Συλλαμβάνεται στο Ολμπανι για απείθεια κατά της αρχής, παρακώλυση συγκοινωνιών κ.λπ.

20/9/62: Πρώτη απόπειρα του Τζέιμς Μέρεντιθ να γίνει δεκτός στο Πανεπιστήμιο του Μισισίπι.

16/10/62: Ο Κινγκ συναντάται με τον πρόεδρο Κένεντι και ζητά την άμεση κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων.

1963

28/3: Γέννηση του τέταρτου παιδιού του.

16/4: Φυλακίζεται στο Μπέρμιγχαμ και γράφει το "Γράμμα από μια φυλακή του Μπέρμιγχαμ".

28/8: Στο τέλος της μεγάλης Πορείας προς την Ουάσιγκτον εκφωνεί την περίφημη ομιλία του "Εχω ένα όνειρο".

10/10: Ο Ρόμπερτ Κένεντι επιτρέπει στο FBI να παγιδεύσει το τηλέφωνο του Κινγκ.

1964

Μάρτιος: Ο Κινγκ συναντά τον Μάλκολμ Χ.

Ιούνιος: Εκδίδεται το βιβλίο του "Γιατί δεν μπορούμε να περιμένουμε". Δολοφονίες υποστηρικτών των πολιτικών δικαιωμάτων. Ξεκινούν εξεγέρσεις στο Χάρλεμ, το Ιλινόι και την Πενσιλβάνια.

Δεκέμβριος: Του απονέμεται το Νόμπελ ειρήνης. Προηγουμένως έχει επισκεφθεί τον Βίλι Μπραντ και τον Πάπα Παύλο.

1965

2/1: Ο Κινγκ αναγγέλλει την έναρξη του Προγράμματος Αλαμπάμα, καμπάνιας για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων.

21/2: Δολοφονείται ο Μάλκολμ Χ.

16/3: Μαύροι και λευκοί διαδηλωτές κακοποιούνται από την έφιππη αστυνομία στο Μοντγκόμερι. Οι διαδηλώσεις και πορείες συνεχίζονται τις επόμενες ημέρες.

26/7: Περιοδεία του Κινγκ σε πόλεις του Βορρά.

6/8: Ο Κινγκ είναι μεταξύ των παρόντων, όταν ο πρόεδρος Τζόνσον υπογράφει το Νόμο για τα Εκλογικά Δικαιώματα. Τον ίδιο μήνα καταγγέλλει τον πόλεμο του Βιετνάμ και απαιτεί την άμεση έναρξη διαπραγματεύσεων.

1966

Φεβρουάριος: Ο Κινγκ νοικιάζει διαμέρισμα στο γκέτο του Σικάγο.

Ανοιξη: Περιοδεύει στην Αλαμπάμα για να ενισχύσει τους μαύρους υποψηφίους.

16/5: Αντιπολεμική δήλωση του Κινγκ στην Ουάσιγκτον.

6/6: Δολοφονείται ο ακτιβιστής Τζέιμς Μέρεντιθ στο Τζάκσον.

10/7: Ο Κινγκ εγκαινιάζει καμπάνια για την ελεύθερη εγκατάσταση των μαύρων στο Σικάγο.

5/8: Λιθοβολείται κατά τη διάρκεια πορείας στο Σικάγο.

1967

12/3: Η Αλαμπάμα υποχρεώνεται να μετατρέψει σε μεικτά τα δημόσια σχολεία.

25/3: Σε ομιλία του στο Σικάγο, ο Κινγκ επιτίθεται στην κυβερνητική πολιτική στο Βιετνάμ.

4/4: Ομιλία του Κινγκ για τον πόλεμο του Βιετνάμ στη Νέα Υόρκη.

10/5: Ενας μαύρος φοιτητής δολοφονείται στο Τζάκσον.

6/7: Το υπουργείο Δικαιοσύνης ανακοινώνει ότι στους εκλογικούς καταλόγους πέντε νότιων πολιτειών έχει γραφεί το 50% των μαύρων ψηφοφόρων.

12-17/7: Σε ταραχές στο Νιου Τζέρσι σκοτώνονται 23 άτομα και τραυματίζονται 725.

23-30/7: 43 νεκροί στο Ντιτρόιτ.

30/10: Ο Κινγκ και επτά ακόμη μαύροι ηγέτες φυλακίζονται ως υπεύθυνοι των διαδηλώσεων του 1963 στο Μπέρμιγχαμ.

1968

28/3: Ο Κινγκ τίθεται επικεφαλής πορείας στο Μέμφις σε συμπαράσταση απεργών της περιοχής. 

Ακολουθούν επεισόδια κατά τη διάρκεια των οποίων δολοφονείται ένας μαύρος έφηβος.

3/4: Η τελευταία ομιλία του Κινγκ στο Μέμφις.

4/4: Ο Κινγκ δολοφονείται στο μπαλκόνι του ξενοδοχείου του στο Μέμφις από ελεύθερο σκοπευτή. Πεθαίνει στο νοσοκομείο Σεντ Τζόζεφ'ς. Αργότερα θα συλληφθεί και θα καταδικαστεί για τη δολοφονία ο Τζέιμς Ερλ Ρέι.

9/4: Ο Κινγκ κηδεύεται στην Ατλάντα.

Η σφαίρα που έπληξε θανάσιμα τον μαύρο ηγέτη Μάρτιν Λούθερ Κινγκ το απόγευμα της 4ης Απριλίου 1968 στο μπαλκόνι του μοτέλ της Μέμφις του Τενεσί έφερε εντελώς αντίθετο αποτέλεσμα από εκείνο που προσδοκούσαν οι ανώνυμοι οι οποίοι όπλισαν το χέρι του δολοφόνου του, ενός κοινού κακοποιού του Τζέιμς Ερλ Ρέι. Ηθελαν να πνίξουν το κίνημα των μαύρων της Αμερικής το οποίο είχε πάρει διαστάσεις τη δεκαετία του ’60, βγάζοντας από τη μέση τον άνθρωπο που είχε δώσει νέα δύναμη στον αγώνα τους και είχε επεκτείνει την πολιτική επιρροή του στον λευκό πληθυσμό, με συνθήματα εναντίον του πολέμου στο Βιετνάμ και υπέρ κοινωνικών μέτρων. Η δολοφονία του όχι μόνο δεν ανέκοψε τη δραστηριότητα των μαύρων για ίσα δικαιώματα με τους λευκούς συμπολίτες τους αλλά αντιθέτως προκάλεσε έκρηξη πρωτόφαντης αγωνιστικότητας του έγχρωμου πληθυσμού της Αμερικής, διεύρυνε το αγωνιστικό μέτωπό του και τελικά, σε λιγότερο διάστημα από δέκα χρόνια, ακύρωσε νόμους και ρατσιστικούς θεσμούς που είχαν κατεβάσει τον έγχρωμο πληθυσμό της Αμερικής στο επίπεδο του «πολίτη δίχως δικαιώματα».

Ηταν χαρισματική μορφή ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και θαυμάσιος ρήτορας. Γιος κληρικού, γεννημένος στην Ατλάντα της Γεωργίας τον Ιανουάριο του 1929, ακολούθησε τον εκκλησιαστικό δρόμο – τον μόνο που σχετικά ανενόχλητα μπορούσε να ακολουθήσει ένας μαύρος νέος στην καρδιά των ρατσιστικών Πολιτειών, αν και αργότερα πήγε στο πανεπιστήμιο και πήρε διδακτορικό δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο της Βοστώνης. Το 1953, μόλις 24 ετών, ανέλαβε πάστωρ στην εκκλησία των Βαπτιστών του Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα, μιας πόλης που έμελλε να σημαδέψει τη ζωή του. Την 1η Δεκεμβρίου του 1955 μια μαύρη γυναίκα, η Ρόζα Παρκς, συνελήφθη εντός λεωφορείου επειδή αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της σε λευκό άνδρα, όπως απαιτούσε ο διαβόητος Νόμος Τζιμ Κρόου που προέβλεπε ποινή ως και 10 ετών φυλάκιση για «παράβαση ανθρωπίνων και θεϊκών αρχών». Η αντίδραση του μαύρου πληθυσμού υπήρξε έντονη. Η κατάσταση έλαβε νέες διαστάσεις όταν τρεις μήνες αργότερα συνελήφθη για τον ίδιο λόγο η 15χρονη μαθήτρια Κλοντέτ Κάλβιν. Οι μαύροι αποφάσισαν – και σε αυτό πρωτοστάτησε ο Κινγκ – να κηρύξουν μποϊκοτάζ στις συγκοινωνίες. Ηταν το πρώτο μαζικό κίνημα οργανωμένης διαμαρτυρίας στην Αλαμπάμα το οποίο έμεινε στην πολιτική ιστορία των ΗΠΑ ως «μποϊκοτάζ λεωφορείων της Αλαμπάμα». Διήρκεσε 381 ημέρες και έληξε με θρίαμβο. Το Ανώτατο Δικαστήριο, στο οποίο είχαν προσφύγει οργανώσεις πολιτικών δικαιωμάτων της Νέας Υόρκης και της Μινεσότα, με μια ιστορικής σημασίας απόφαση έκρινε αντισυνταγματικά τα μέτρα απαγόρευσης των μαύρων στα μέσα συγκοινωνίας. Ηταν η αρχή.

Η επιτυχία της εκδήλωσης και οι δηλώσεις συμπαράστασης που άρχισαν να καταφθάνουν στο Μοντγκόμερι παρακίνησαν τον Κινγκ να ιδρύσει το 1957 συντονιστική επιτροπή αγώνων (των μαύρων), ονόματι «Διάσκεψη της Νότιας Χριστιανικής Ηγεσίας» (ACLC) η οποία έμελλε να γίνει το κύτταρο ανάπτυξης του «απελευθερωτικού κινήματος» των μαύρων και ο οδηγός των εκτός και εντός Κογκρέσου αγώνων τους. Στόχος του Κινγκ ήταν να δημιουργήσει μια «ηθική Αρχή» με βάση τις εκκλησίες και να οδηγήσει τους (μαύρους) πιστούς σε έναν «ήρεμο χωρίς βιαιότητες αγώνα για μεταρρυθμίσεις στα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα». Η φιλοσοφία του, σε αντίθεση με άλλες ομάδες εγχρώμων που αγωνίζονταν για τα ίδια δικαιώματα (Μαύροι Πάνθηρες, Αδελφότητα Αγωνιστών, Χ-Φαρακάντ κ.ά.) είχε ως πρότυπο την τακτική της μη βίας του Μαχάτμα Γκάντι, της Ινδίας, γι’ αυτό και επισκέφθηκε την οικογένειά του το 1959 – ένα ταξίδι που τον επηρέασε σε μεγάλο βαθμό. Αυτή η τακτική της «ανοχής της βίας με μη βία» προκάλεσε σοβαρό ρήγμα στο παναμερικανικό κίνημα των μαύρων.

Η δραστηριότητα του Κινγκ κέντρισε την προσοχή του αρχηγού του FBI Εντγκαρ Χούβερ. Με γραπτή εντολή του υπουργού Δικαιοσύνης Ρόμπερτ Κένεντι έδωσε διαταγή «να παρακολουθείται επί τακτικής βάσεως» ο Κινγκ καθ’ ότι στην οργάνωσή του «υπάρχει σε εξέλιξη διείσδυση κομμουνιστικών στοιχείων» και «να αποτραπεί η ανάδειξή του σε πολιτική μορφή». Πολλά χρόνια αργότερα αποκαλύφθηκε ότι είχε αναληφθεί ολόκληρη επιχείρηση συκοφάντησης και τρομοκράτησης του μαύρου ηγέτη και ότι «σε τουλάχιστον τέσσερις περιπτώσεις» πυρπόλησης εκκλησιών στις οποίες θα έκανε κήρυγμα οι δράστες ήταν «πρόσωπα (…) της άμεσης επιρροής» της ομοσπονδιακής αστυνομίας. Αυτά δεν τον επτόησαν, κάθε άλλο μάλιστα. Καθώς το πολιτικό κήρυγμά του – συνήθως στις εκκλησίες – συγκέντρωνε όλο και μεγαλύτερο ακροατήριο, ο Κινγκ τέθηκε επικεφαλής σε πορείες για να δοθεί το εκλογικό δικαίωμα στους μαύρους να έχουν την ίδια αμοιβή εργασίας με τους λευκούς και να διασφαλιστεί το «δικαίωμα (των μαύρων) να έχουν δικαιώματα». Τα περισσότερα από αυτά τα δικαιώματα έγιναν νόμοι, με αποκορύφωμα την έγκριση της Πράξης για τα Πολιτικά Δικαιώματα το 1964 και της Πράξης Εκλογικού Δικαιώματος το 1965.

Αλλά η μεγαλύτερη προβολή, εκείνο που καθιέρωσε τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ως ηγέτη στο παναμερικανικό κίνημα των μαύρων ήταν η ιστορική πορεία στην Ουάσιγκτον, στις 23 Αυγούστου του 1963. Επικεφαλής έξι αντιρατσιστικών οργανώσεων που συγκρότησαν στρατιά 250.000 ανδρών και γυναικών μαύρων αλλά και αρκετών χιλιάδων λευκών, η μεγαλύτερη στην ιστορία της Ουάσιγκτον δημόσια εκδήλωση κατέκλυσε τον απέραντο χώρο μπροστά από το Μνημείο του Λίνκολν, προβάλλοντας το αίτημα για κατάργηση κάθε ρατσιστικού μέτρου και κοινωνική απελευθέρωση των εγχρώμων, για δικαίωμα των μαύρων μαθητών να πηγαίνουν σε δημόσια σχολεία, για κατώτερο μεροκάματο 2 δολαρίων, για αυτοδιοίκηση της κοινότητας της Ουάσιγκτον – η οποία τότε, έγχρωμη στην πλειονότητά της, βρισκόταν υπό τη διοίκηση προσώπου που διόριζε το Κογκρέσο κτλ. Η μεγάλη μαύρη προσωπικότητα του λυρικού πανθέου Μάριον Αντερσον ηλέκτρισε τα πλήθη, ψάλλοντας παραλλαγή του εθνικού ύμνου, και ο Μαρτιν Λούθερ Κινγκ εξεφώνησε τον περίφημο λόγο του «Εχω ένα όνειρο» (Ι have a dream), ο οποίος θεωρείται ισάξιος της ιστορικής ομιλίας του Αβραάμ Λίνκολν στο Γκέτισμποργκ. Ας σημειωθεί ότι ο τότε πρόεδρος Τζον Κένεντι ήταν αντίθετος στην πορεία, πιστεύοντας ότι αυτή θα υπονόμευε τη δική του πολιτική για (περιορισμένα) αντιρατσιστικά μέτρα, αλλά μετέβαλε γνώμη όταν διαπίστωσε τον όγκο του πλήθους. Εναν χρόνο αργότερα ο Κινγκ έλαβε το Βραβείο Νομπέλ για τους «αγώνες του υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Ηταν μόλις 35 ετών, ο νεότερος κάτοχος Βραβείου Νομπέλ.

Δεν περιορίστηκε όμως μόνο στα δικαιώματα των μαύρων ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Από το 1965 άρχισε να αμφισβητεί τον ρόλο των ΗΠΑ στο Βιετνάμ και στην ομιλία του σε εκκλησία της Νέας Υόρκης, στις 4 Απριλίου του 1967, ακριβώς έναν χρόνο πριν από τη δολοφονία του, κατήγγειλε ότι η Αμερική «βρίσκεται στο Βιετνάμ ως κατακτητής, για να μεταβάλει τη χώρα σε αποικία της», γεγονός που προκάλεσε την οργή του περιοδικού Time και της Washington Post. Ο βιογράφος του Taylor Branch υποστηρίζει ότι η στάση του απέναντι στον πόλεμο του Βιετνάμ «ίσως να μην όπλισε το χέρι του δολοφόνου, ασφαλώς όμως βοήθησε στο να πατήσει τη σκανδάλη».