Έφηβοι στο διαδίκτυο : "Από τη χρήση στην κατάχρηση" (Ομιλία 2008)

Σε ημερίδα μίλησε ο επικεφαλής της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος και ανέπτυξε πως το «αγαθό του διαδικτύου μπορεί να μετατραπεί σε παγίδα για τους εφήβους μας και όχι μόνο...». Όπως εξήγησε στο κοινό, η Υπηρεσία του λειτουργεί σε 24ωρη βάση με σκοπό να διαπιστώνονται οι παραβάσεις στον κυβερνοχώρο. Είναι αυτή η Υπηρεσία, που έχει σώσει πολλά παιδιά, όταν αυτά εμφανίζονται να έχουν μπερδέψει την εικονική πραγματικότητα του διαδικτύου με την δική τους την καθημερινότητα ανακοινώνοντας την πρόθεση τους να αυτοκτονήσουν!
Όπως εξήγησε υπάρχουν κίνδυνοι για έναν έφηβο, που μπαίνει ανεξέλεγκτα και ανενημέρωτος σε διάφορα άγνωστα sites ή  chat rooms, όπου καλό θα είναι, όπως είπε, να μην δίνει τα ακριβή του στοιχεία, αλλά να χρησιμοποιεί ψευδώνυμο. Επίσης δεν πρέπει pνα αποκαλύπτει την διεύθυνση κατοικία του και πολύ περισσότερο  στοιχεία πιστωτικής κάρτας. Έδωσε, πάντως και συμβουλές για τους γονείς:

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ

• Κρατήστε τον ηλεκτρονικό υπολογιστή σε χώρους όπως το σαλόνι και όχι σε υπνοδωμάτια. Ασχοληθείτε με το πως δουλεύει το Ίντερνετ και αφιερώστε χρόνο να περιηγηθείτε μαζί με τα παιδιά σας στον κυβερνοχώρο και μάθετε από αυτά.
• Σιγουρευτείτε ότι τα παιδιά σας είναι ενήμερα ότι πρέπει να ανησυχούν για αγνώστους που συναντούν μέσω του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Όπως ακριβώς είμαστε ανήσυχοι όταν άγνωστοι χτυπάνε την πόρτα του σπιτιού μας, έτσι δεν πρέπει τα παιδιά να δίνουν προσωπικές πληροφορίες για τους εαυτούς τους.
• Να είστε ιδιαίτερα προσεχτικοί όταν τα παιδιά χρησιμοποιούν τα chat rooms (δωμάτια συνομιλίας), χωρίς την επίβλεψη σας. Μην αφήσετε ποτέ τα παιδιά σας να συναντήσουν κάποιον που γνώρισαν μέσω του Ίντερνετ χωρίς την διακριτική παρουσία ανθρώπου της δικής σας εμπιστοσύνης.
• Εγκαταστήσετε στον υπολογιστή σας κάποιο λογισμικό φίλτρο που απαγορεύει την προσπέλαση σε συγκεκριμένες σελίδες του Ίντερνετ.
• Συζητήστε με τα παιδιά σας για την ασφάλεια του Ίντερνετ. Συζητώντας τους μελλοντικούς κινδύνους μέσω του Ίντερνετ με τα παιδιά χρειάζεται να δείξετε ευαισθησία και έγνοια έτσι ώστε να κατανοήσουν και τα ίδια τους κινδύνους.
• Γνωρίστε ποιους πρέπει να ενημερώσετε και εν ανάγκη να καταγγείλετε σε περίπτωση που συναντήσετε βλαβερό και παράνομο περιεχόμενο στο Ίντερνετ.
      

Έδωσε, όμως και γενικότερες συμβουλές για όσους εισέρχονται στο διαδίκτυο:

ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ

• Διαφυλάσσετε τις προσωπικές σας πληροφορίες. Ποτέ μην δίνετε ή δημοσιεύετε το όνομα σας, την διεύθυνση σας, την διεύθυνση και το όνομα του σχολείου σας, το τηλέφωνο σας, φωτογραφίες σας, ακόμη και αν κάποιοι σας το ζητήσουν.

• Κρατάτε τον κωδικό εισόδου στον υπολογιστή σας μυστικό. Είναι σαν το κλειδί του σπιτιού σας, δεν θα το δανείζατε σε κανέναν.

• Προσέχετε όταν μιλάτε διαμέσου chatroom ή email. Μην ανταλλάσσετε ψηφιακά αρχεία με αγνώστους, ίσως να προσπαθούν να σας παγιδεύσουν ηλεκτρονικά, για να πάρουν την διαχείριση του Η/Υ σας. Διακόψτε τη συνομιλία όταν κάποιοι σας κάνουν να νιώθετε άβολα.

• Μην εμπιστεύεστε ότι διαβάζετε στο Ίντερνετ. Μάθετε να βλέπετε το περιεχόμενο με κριτικό μάτι.

Τηλέφωνα, που μπορούν να απευθυνθούν όσοι γονείς και παιδιά  αισθάνονται ότι απειλούνται είναι : 210 - 6476960 και 210 - 6476464  και το e-mail είναι, ccu@ath.forthnet.gr

Στη συνέχεια μίλησε η λέκτορας  Εφηβικής Ιατρικής Άρτεμις Τσίτσικα, η οποία προίσταται της Μονάδας Εφηβικής Υγείας της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Νοσοκομείο Παίδων Αγλαία Κυριακού.
Όπως είπε στην αρχή της ομιλίας της «η ενασχόληση των εφήβων με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, τις νέες τεχνολογίες και το διαδίκτυο μπορεί να προσφέρει πολλές δυνατότητες μάθησης εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας».
Διευκρίνισε ότι το ίντερνετ είναι σημαντικό εργαλείο και δεν θα πρέπει να δαιμονοποιείται.
«Η υπερβολή  όμως μπορεί , πρόσθεσε, να σκιάσει τα οφέλη και να δημιουργήσει προβλήματα. Αυτή η υπερβολή σε συνδυασμό με τα χαρακτηριστικά του εφήβου, που είναι η περιέργεια, η ριψοκίνδυνη συμπεριφορά, αλλά και η αμφισβήτηση της γονεϊκής εξουσίας, μπορεί να οδηγήσει σε οριακές καταστάσεις».

Παρουσίασε μάλιστα και τον πίνακα με τα Πρόδρομα Συμπτώματα της εξάρτησης από το διαδίκτυο.

Πρόδρομα συμπτώματα της εξάρτησης από το διαδίκτυο:

• ο υπερβολικός χρόνος ενασχόλησης με Η/Υ στο σπίτι ή σε internet cafe,
• η μονομανία,
• η παραμέληση των υποχρεώσεων και άλλων ασχολιών,
• η απότομη πτώση της σχολικής επίδοσης,
• η απομόνωση και η μείωση του χρόνου δραστηριοτήτων και του χρόνου που περνούν με οικογένεια/φίλους,
• η μεταβολή της συμπεριφοράς (ευερεθιστότητα και επιθετικότητα),
• η αδιαφορία για πράγματα που τον/την ευχαριστούσαν,
• οι πονοκέφαλοι και η ξηρότητα οφθαλμών

Η πρώτη περίπτωση εθισμού στο Διαδίκτυο έγινε στις ΗΠΑ το 1997 και παρατηρήθηκε σε ενήλικες . Αργότερα ο αποκαλούμενος internet addiction εθισμός στο διαδίκτυο, επεκτάθηκε ραγδαία σε εφήβους και νέους.

Κριτήρια που οριοθετούν την υπερβολική χρήση:

α) ανάγκη για αυξανόμενη διάρκεια χρόνου παραμονής στο Διαδίκτυο, για την επίτευξη του ίδιου αισθήματος ικανοποίησης

β) συνέχιση ίδιου χρόνου παραμονής στο Διαδίκτυο επιφέρει μειωμένο αίσθημα ικανοποίησης.

Διαγνωστικά Κριτήρια (τουλάχιστον 3 από τα παρακάτω):

• Συμπτώματα Συνδρόμου Απόσυρσης (ψυχοκινητική διέγερση, εκούσια ή ακούσια κίνηση δακτυλογράφησης των δακτύλων του χεριού, άγχος, έμμονη σκέψη για το Internet, όνειρα για το Internet).
• Χρήση Διαδικτύου προκειμένου να αποφευχθούν τα συμπτώματα απόσυρσης.
• Παραμονή on-line για > χρονικό διάστημα από το προτιθέμενο.
• Κατανάλωση χρόνου/χρήματος σε δραστηριότητες σχετικές με το Διαδίκτυο
• Έκπτωση λειτουργικότητας του ατόμου (προσωπικό, οικογενειακό, κοινωνικό επίπεδο).
• Συνέχιση χρήσης παρά την γνώση της παραπάνω έκπτωσης.

Σωματικά συμπτώματα:

• Διατροφικές διαταραχές.
• Διαταραχές του ύπνου και αλλαγή των συνηθειών ύπνου.
• Μυοσκελετικές παθήσεις .
• Μειωμένη αθλητική δραστηριότητα.
• Ξηρά μάτια – μυωπία.
• Ημικρανίες.
• Παραμέληση προσωπικής υγιεινής.

Παρουσίασε επίσης μελέτη επιστημόνων για το συγκεκριμένο θέμα από την οποία προκύπτουν τα εξής αποτελέσματα:

• 1% των εφήβων ήταν εθισμένοι.

• 12,8 % παρουσίασαν περιστασιακά ή συχνά «προβληματική» χρήση του Διαδικτύου.
• Τα αγόρια ανέφεραν περισσότερες ώρες χρήσης από τα κορίτσια.

• 53,4% των εφήβων δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν Internet για χρονικό διάστημα > 1 έτους.

• 26% ανέφεραν καθημερινή χρήση και

• 8% χρήση >20 ώρες /εβδομάδα.

• Συνηθέστερη χρήση (55,2%) τα παιχνίδια.

Συνηθέστερες Χρήσεις του Διαδικτύου

• 45,3% των εφήβων δήλωσαν ότι αρκετά συχνά «κατεβάζουν» τραγούδια/ταινίες/βίντεο δωρεάν. Τα αγόρια πιο συχνά από τα κορίτσια.

• 4,2% δήλωσαν ότι έχουν δεχτεί «μήνυμα εκφοβισμού» μέσω του Internet (cyber bullying). Τα αγόρια περισσότερο από τα κορίτσια.
• 6,24% των χρηστών χρησιμοποιεί το ίντερνετ για τυχερά παιχνίδια (τζόγος)

• 19,47% των χρηστών αναφέρουν χρήση πορνογραφικών ιστοσελίδων.

ΠΟΤΕ ΕΙΝΑΙ ΥΠΕΡΒΟΛΗ

 Όπως ανέφερε η κ. Τσίτσικα στην Μονάδα απευθύνθηκαν 25 έφηβοι, που παρουσίαζαν εθισμό σε πρώιμα στάδια και όπως είπε τότε το φαινόμενο μπορεί να αντιμετωπισθεί σχετικά εύκολα. Όταν όμως ο έφηβος είναι σε προχωρημένο στάδιο εξάρτησης αρνείται να αναγνωρίσει το πρόβλημα και δεν συνεργάζεται.
                                     
Τρόποι Αντιμετώπισης:

• Το καλύτερο μέτρο αντιμετώπισης του φαινομένου είναι η ΠΡΟΛΗΨΗ.

• Ενημέρωση των παιδιών από μικρή ηλικία για την ύπαρξη του φαινομένου και τις συνέπειές του.

• Η ποιοτική σχέση με τους γονείς, ο χρόνος που οι γονείς αφιερώνουν στα παιδιά και η ενασχόληση στο internet μαζί τους συμβάλλουν στην αποφυγή του φαινομένου.

Η συναισθηματική κάλυψη των παιδιών, η καλή σχέση και η επικοινωνία όλων των μελών οδηγούν σε σωστή ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΟΡΙΩΝ μέσα στο σπίτι, τα οποία είναι απαραίτητο να τηρούνται.