Βιβλίο ή λάπτοπ;

Η απόλαυση της ανάγνωσης και τα σύγχρονα διλήµµατα

Σαν να λέµε, Κιθαρίστας ή ντράµερ; Η απάντηση στο στηµένο δίληµµα θα ήταν «βιβλίο» εφ’ όσον προτιµούµε το χταπόδι στα κάρβουνα και όχι στο φουρνάκι των µικροκυµάτων. 

 

Τα παίρνω µε τη σειρά: ο µηχανολόγος που συντόνισε το έργο ώστε η Κοζάνη να αποκτήσει τον θαυµαστό ιντερνετικό οικισµό της και να γίνει η πρώτη ελληνική ψηφιακή πόλη, βιάστηκε ωστόσο στην ακροτελεύτια – καιπιασάρικην, οµολογουµένως –ερώτηση του δηµοσιογράφου «Ενα laptop ή ένα βιβλίο σε κάθε µαθητή;», ν’απαντήσει ανενδοιάστως: « Οπωσδήποτε ένα laptop. Ας ξεκολλήσουµε λίγοαπό τιςπαραδοσιακές µας αγκυλώσεις. Θα προτιµούσα ναστέλνω τονεπτάχρονο γιο µουστο σχολείο µε έναlaptop υπό µάλης, παράµε έναογκώδες σακίδιο επ’ώµου » (« ΤΑ ΝΕΑ», «20 ερωτήσεις», 3 Ιουλ. 2010). 


Ωστε «παραδοσιακή αγκύλωση» το βιβλίο; Οσο κι αν µας ταλαιπώρησε µε ανούσια έντυπα η σχολική εκπαίδευση, όσο κι αν δεν έχουµε εθιστεί να αντλούµε απόλαυση από το παραδοσιακό διάβασµα, µην πετούµε τις λέξεις σαν να φτύνουµε τσόφλια: δύσκολο να διαβαστεί ο Μπαλζάκ στο λάπτοπ· και ο Λεϊβνίτιος δυσκολότερα. Λησµόνησε ο καινοτόµος µηχανικός ότι η Κοζάνη έχει κηρυχθεί (1995) «Πόλη του Βιβλίου», στην οποία ιδρύθηκε και λειτουργείτο Ινστιτούτο Βιβλίου και Ανάγνωσης – χάρη στοντότε δήµαρχοΠάρη Κουκουλόπουλο και βεβαίως χάρη στην πολύτιµη ∆ηµοτική Βιβλιοθήκη της (153.000 τόµοι,380 χειρόγραφα,315 παλαιοί κώδικες, σπάνιες εκδόσεις όπως η Χάρτα του Ρήγα κ.ά.). Στα 1813, οι φιλογενείς Κοζανίτες είχαν χτίσει µικρή βιβλιοθήκη,τον «Οίκον βελτιώσεως», όπου συναντιούνταν «οι πεπαιδευµένοι ίνα µελετώσι,φιλολογώσι, διαλέγωνται» (από επιστολή του 1819). Σε µια τέτοια πόλη απάδει να πούµε πως τοβιβλίο συνιστά «παραδοσιακή αγκύλωση». Εχουµε τη µανία νακαταστρέφουµε τοπαλιό στο όνοµατου καινούργιου: αντί να χτίσουµε τις πολυκατοικίες παραδίπλα, όπως έκαµε όλη η Ευρώπη, ανατολική και δυτική, εµείς διά της αντιπαροχής γκρεµίσαµε τα διατηρητέα και δη αγαλλιώντες· και πάλι τώρα, για να εγκαθιδρύσουµε τα e-books θεωρούµε αναγκαίο να κατεδαφίσουµε το έντυπο βιβλίο. Μα καιπερί ποίων «παραδοσιακών αγκυλώσεων» πρόκειται, άλλωστε; Αν το σοβαρέψουµε,τότε οι πληροφορικάριοι είναι οι πλέον ιδεόληπτοιεπειδή ηΠληροφορική και ταλάπτοπ τηςείναι σήµερα τουσυρµού – και ηιδεοληψία που ερείδεται στον συρµό είναι λιγότερο συνειδητή και άρα πιο ανέλεγκτη από την παροχηµένη. Εδώ απαιτείται προσοχή: το αµέσως προσεχές εκπαιδευτικό ζαβλάκωµα θαεπέλθειόχι τόσο απότην έλλειψη του λάπτοπ όσο από την ακραίαυποτίµηση τουτεχνικού µέσου «χαρτί και µολίβι» που συνδυάζεται µε τη βλακέντια υπεραξίωση καιτον φετιχισµό του διαδραστικού πίνακα. 


Η ηλεκτρική κιθάρα δεν µπόρεσε βεβαίως να υποκαταστήσει την «παραδοσιακή» δακτυλόκρουστη για τον ίδιο λόγο που το λάπτοπδεν θα υποκαταστήσει ποτέτο χειροπιαστό βιβλίο. Βιβλίο και λάπτοπ µπορούν να συµπορεύονται ως παραπληρωµατικά και αλληλο-συναρτώµενα και οι ηβώντες λαπτοπίστες έχουν κάµποσα να µάθουναπό το«παραδοσιακό» βιβλίο, από τις τέχνες και τιςτεχνικέςτου (τοαρµόδιο υπουργείο ευνοεί τον φανατισµό υπέρ του λάπτοπ επειδή υποκαθιστώντας τα έντυπα θα µειώσει δραστικά το κόστος του σχολικού βι βλίου – και ως προς αυτό θα πράξει ορθά. Απλώς,πρέπει να βρεθούν στο µεσοβραχυπρόθεσµο µέλλον τρόποι και για την καλαίσθητη επιβίωση ορισµένων τουλάχιστον σχολικώνβιβλίων· η έντυπη παράδοση να µη λείψει). 


Το δίληµµα ωστόσο «βιβλίο ή λάπτοπ» δεν είναι πλαστό: οι σηµερινοί µαθητές καιφοιτητέςπροκρίνουν αναµφίβολα – και ευλόγως – το λάπτοπ (βήµα προόδου: οι αµέσως προγενέστεροι προτιµούσαν τα φωτοαντιγραφηµένα κλεψίτυπα εις βάρος των βιβλίων), επειδή εκτός από µοντέρνο είναι κυρίως µηχάνηµα πολλαπλών χρήσεων· οι έφηβοι πληροφορούνται, εσεµεσάρουν, ψαύουν και πλοηγούνται και ερωτοτροπούν στο αέναον ∆ιαδίκτυον – ζουν στον θαυµαστό ψηφιακό κόσµο τους. 


Εναντι του κατά πολλά χρηστικότερο υ λάπτοπ, τοβιβλίο αντιβάλλει τον παραδοσιακό τουµηχανισµό,τον σχεδιασµό, την εκτύπωση και τη δεσιά του· τηναίσθηση του αναλογικά µεταβλητούβάρους, το αναλλοίωτο µέγεθος των ατρέµιστων σελίδων και των στεριωµένων στοιχείων, τα διπλοπερασµένα χρώµατα, τις οσµές του χαρτιού, της µελάνης και του δέρµατος, την ανεξαρτησία από το ηλεκτρικό ρεύµα, την οµορφιά της τυπογραφικής τέχνης του και τελικά τη συναίσθηση της κληροδοσίας – κοντολογίς την επίγνωση µιας πεπερασµένης αιωνιότητας πουµορφοποιείται χάρη στην απτή υλικότητά του. Τα σύγχρονα λογισµικά έχουννα διδαχθούν απότον αστρολάβο των Αντικυθήρων. 


Μήτε, εξάλλου, το λάπτοπ βολεύεται υπόµάλης· θέλει κι αυτό το σακκίδιό του.

Εχουµε τη µανία να καταστρέφουµε το παλιό στο όνοµα του καινούργιου:

για να εγκαθιδρύσουµε τα e-books θεωρούµε αναγκαίο να κατεδαφίσουµε το έντυπο βιβλίο

Του Μίμη Σουλιώτη: ποιητής και διδάσκει Λογοτεχνία στο Πανεπιστήµιο ∆υτικής Μακεδονίας 

 Πηγή : Τα Νέα