ΑΦΙΕΡΩΜΑ : Η Εξέγερση του Πολυτεχνείου (Μέρος 1ο)

Η Εξέγερση του Πολυτεχνείου το Νοέμβριο του 1973 ήταν η κορυφαία αντιδικτατορική εκδήλωση και ουσιαστικά προανήγγειλε την πτώση της Χούντας των Συνταγματαρχών, η οποία από τις 21 Απριλίου 1967 είχε επιβάλλει καθεστώς στυγνής δικτατορίας στη χώρα.

Η αντίστροφη μέτρηση ξεκίνησε στις 14 Φεβρουαρίου 1973, όταν ξεσηκώθηκαν οι φοιτητές της Αθήνας και συγκεντρώθηκαν στο Πολυτεχνείο. Ζητούσαν την κατάργηση του Ν.1347, ο οποίος προέβλεπε την υποχρεωτική στράτευση όσων ανέπτυσσαν συνδικαλιστική δράση κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. Η αστυνομία, παραβιάζοντας το πανεπιστημιακό άσυλο, εισήλθε στο χώρο του ιδρύματος, συνέλαβε 11 φοιτητές και τους παρέπεμψε σε δίκη με την κατηγορία της «περιύβρισης αρχής». Οι 8 καταδικάστηκαν σε διάφορες ποινές, ενώ περίπου 100 άλλοι αναγκάστηκαν να διακόψουν τις σπουδές τους και να ντυθούν στο χακί.

Επτά ημέρες μετά τα πρώτα γεγονότα του Πολυτεχνείου, στις 21 Φεβρουαρίου οι φοιτητές κατέλαβαν το κτίριο της Νομικής σχολής στην Αθήνα, προβάλλοντας τα συνθήματα «Δημοκρατία», «Κάτω η Χούντα» και «Ζήτω η Ελευθερία». Η αστυνομία επενέβη και πάλι για να καταστείλει την εξέγερση, αλλά η βίαιη εκδίωξη των φοιτητών από το κτίριο της Νομικής ενίσχυσε ακόμη περισσότερο την αγωνιστικότητά τους.

Η εξέγερση που ξεκίνησε στις 14 Νοεμβρίου του 1973 επρόκειτο να αποτελέσει την κορύφωση των αντιδικτατορικών εκδηλώσεων. Το πρωί εκείνης της ημέρας οι φοιτητές συγκεντρώθηκαν στο προαύλιο του Πολυτεχνείου και αποφάσισαν την κήρυξη αποχής από τα μαθήματα, με αίτημα να γίνουν εκλογές για τους φοιτητικούς συλλόγους τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους και όχι στα τέλη του επόμενου χρόνου, όπως είχε ανακοινώσει το καθεστώς.

Ακολούθησαν συνελεύσεις φοιτητών στην Ιατρική και στη Νομική σχολή. Μάλιστα, οι φοιτητές της Νομικής εξέδωσαν ψήφισμα, με το οποίο ζητούσαν την ανάκληση των αποφάσεων της Χούντας για τη διεξαγωγή των φοιτητικών εκλογών, εκδημοκρατισμό των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, αύξηση των δαπανών για την παιδεία στο 20% του προϋπολογισμού και ανάκληση του Ν.1347 για την αναγκαστική στράτευση των φοιτητών.

Όσο περνούσε η μέρα άρχισαν να μαζεύονται ολοένα και περισσότεροι φοιτητές στο Πολυ-τεχνείο, αλλά και άλλοι που πληροφορήθηκαν το νέο. Η αστυνομία αποδείχθηκε ανίκανη να εμποδίσει την προσέλευση του κόσμου. Το απόγευμα πάρθηκε η απόφαση για κατάληψη του Πολυτεχνείου. Οι πόρτες έκλεισαν και από τότε άρχισε η οργάνωση της εξέγερσης. Το πρώτο βήμα ήταν η εκλογή Συντονιστικής Επιτροπής, στην οποία μετείχαν 22 φοιτητές και 2 εργάτες, με σκοπό να καθοδηγήσει τον αγώνα. Επιπλέον, δημιουργήθηκαν επιτροπές σε όλες τις σχολές για να οργανώσουν την κατάληψη και την επικοινωνία με την ελληνική κοινωνία.

Για το σκοπό αυτό άρχισε να λειτουργεί ένας ραδιοφωνικός σταθμός, αρχικά στο κτίριο του Χημικού και αργότερα στο κτίριο των Μηχανολόγων, με εκφωνητές τη Μαρία Δαμανάκη και τον Δημήτρη Παπαχρήστου. Επιπλέον, στο Πολυτεχνείο εγκαταστάθηκαν πολύγραφοι, που δούλευαν μέρα - νύχτα, για να πληροφορούν τους φοιτητές και τον υπόλοιπο κόσμο για τις αποφάσεις της Συντονιστικής Επιτροπής και των φοιτητικών συνελεύσεων. Συγκροτήθηκαν συνεργεία φοιτητών, που έγραφαν συνθήματα σε πλακάτ, σε τοίχους, στα τρόλεϊ, στα λεωφορεία και στα ταξί, για να τα γνωρίσουν όλοι οι Αθηναίοι. Στο Πολυτεχνείο οργανώθηκε εστιατόριο και νοσοκομείο, ενώ ομάδες φοιτητών ανέλαβαν την περιφρούρηση του χώρου, ξεχωρίζοντας τους ενθουσιώδεις και δημοκράτες Αθηναίους από τους προβοκάτορες.

Η πρώτη αντίδραση του δικτατορικού καθεστώτος ήταν να στείλει μυστικούς πράκτορες να ανακατευθούν στο πλήθος που συνέρρεε στο Πολυτεχνείο και να ακροβολήσει σκοπευτές στα γύρω κτίρια. Στις 16 Νοεμβρίου μεγάλες αστυνομικές δυνάμεις επιτέθηκαν εναντίον του πλήθος που ήταν συγκεντρωμένο έξω από το Πολυτεχνείο, με γκλομπς, δακρυγόνα και σφαίρες ντουμ-ντουμ. Οι περισσότεροι διαλύθηκαν. Όσοι έμειναν έστησαν οδοφράγματα ανατρέποντας τρόλεϊ και συγκεντρώνοντας υλικά από νεοανεγειρόμενες οικοδομές, και άναψαν φωτιές για να εξουδετερώσουν τα δακρυγόνα. Αργότερα, η αστυνομία έκανε χρήση όπλων, χωρίς όμως να πετύχει το στόχο της, την καταστολή της εξέγερσης.

Ο δικτάτορας Παπαδόπουλος, όταν διαπίστωσε ότι η αστυνομία αδυνατούσε να εισέλθει στο Πολυτεχνείο, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει το στρατό. Κοντά στο σταθμό Λαρίσης συγκεντρώθηκαν τρεις μοίρες ΛΟΚ και μία μοίρα αλεξιπτωτιστών από τη Θεσσαλονίκη. Τρία άρματα μάχης κατέβηκαν από το Γουδί προς το Πολυτεχνείο. Τα δύο στάθμευσαν στις οδούς Τοσίτσα και Στουρνάρα, αποκλείοντας τις πλαϊνές πύλες του ιδρύματος και το άλλο έλαβε θέση απέναντι από την κεντρική πύλη. Η Συντονιστική Επιτροπή των φοιτητών ζήτησε διαπραγματεύσεις, αλλά το αίτημά τους απορρίφθηκε.

Στις 3 τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου το άρμα που βρισκόταν απέναντι από την κεντρική πύλη έλαβε εντολή να εισβάλλει. Έπεσε πάνω στην πύλη και την έριξε, παρασέρνοντας στο διάβα του μία κοπέλα που ήταν σκαρφαλωμένη στον περίβολο κρατώντας την ελληνική σημαία. Οι μοίρες των ΛΟΚ, μαζί με ομάδες -μυστικών και μη- αστυνομικών, εισέβαλαν στο Πολυτεχνείο και κυνήγησαν τους φοιτητές, οι οποίοι πηδώντας από τα κάγκελα προσπάθησαν να διαφύγουν στους γύρω δρόμους. Τους κυνηγούσαν αστυνομικοί, πεζοναύτες, ΕΣΑτζήδες. Αρκετοί σώθηκαν βρίσκοντας άσυλο στις γύρω πολυκατοικίες, πολλοί συνελήφθησαν κα μεταφέρθηκαν στη Γενική Ασφάλεια και στην ΕΣΑ.

Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση της Αστυνομίας, στις 17 Νοεμβρίου συνελήφθησαν 840 άτομα. Όμως, μετά τη Μεταπολίτευση, αξιωματικοί της Αστυνομίας, ανακρινόμενοι, ανέφεραν ότι οι συλληφθέντες ξεπέρασαν τα 2400 άτομα. Οι νεκροί επισήμως ανήλθαν σε 34 άτομα. Στην ανάκριση που διενεργήθηκε το φθινόπωρο του 1975 εναντίον των πρωταιτίων της καταστολής εντοπίστηκαν 21 περιπτώσεις θανάσιμου τραυματισμού. Ωστόσο, τα θύματα πρέπει να ήταν πολύ περισσότερα, διότι πολλοί βαριά τραυματισμένοι, προκειμένου να διαφύγουν τη σύλληψη, αρνήθηκαν να διακομιστούν σε νοσοκομείο.

Ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος κήρυξε στρατιωτικό νόμο, αλλά στις 25 Νοεμβρίου ανατράπηκε με πραξικόπημα. Πρόεδρος ορίστηκε ο αντιστράτηγος Φαίδων Γκιζίκης και πρωθυπουργός της νέας κυβέρνησης ο Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος. Όμως ο ισχυρός άνδρας του νέου καθεστώτος ήταν ο διοικητής της Στρατιωτικής Αστυνομίας, ταξίαρχος Δημήτριος Ιωαννίδης, που επέβαλλε ένα καθεστώς σκληρότερο από εκείνο του Παπαδόπουλου.

Η δικτατορία κατέρρευσε στις 23 Ιουλίου του 1974, αφού είχε ήδη προηγηθεί η τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Ο Γκιζίκης και ο αντιστράτηγος Ντάβος, διοικητής του Γ' Σώματος Στρατού, κάλεσαν τον Κωνσταντίνο Καραμανλή να επιστρέψει στην Ελλάδα για να επαναφέρει τη δημοκρατική διακυβέρνηση.

Το Χρονικό της Εξέγερσης

Νοέμβριος ’72
Πραγματοποιούνται από τα διορισμένα διοικητικά συμβούλια της χούντας φοιτητικές εκλογές. Στη Νομική 1500 φοιτητές καλούν σε αποχή, καταγγέλλοντας τις εκλογές. Τους επιτίθονται φασίστες της ΕΚΟΦ (χουντική φοιτητική οργάνωση). Παρόμοια κατάσταση επικρατεί και στο Πολυτεχνείο, Φιλοσοφική, Πάντειο, Χημικό, Φαρμακευτικό, Γεωπονική. Η χουντική ΕΦΕΕ (Εθνική Φοιτητική Ένωση Ελλάδος) απειλεί με δελτίου τύπου τους χιλιάδες φοιτητές που απέχουν, με δικαστικές διώξεις καθώς και τους «υποκινητές» αυτών.

Φλεβάρης ’73
Παραπέμπονται σε πειθαρχικό 12 φοιτητές της ΑΣΟΕΕ επειδή συνέταξαν κείμενο με τα προβλήματα της σχολής. Άλλοι 10 παραπέμπονται για τεντιμποϊσμό. Γενικεύεται η αποχή σε όλες τις σχολές του Ε.Μ.Π. με αιτήματα:

α) Συμμετοχή των φοιτητών στη σύνταξη του Καταστατικού Χάρτη Ανώτατης Παιδείας
β) Κατάργηση των χουντικών νομοσχεδίων σχετικά με την στράτευση των φοιτητών
γ) Κατοχύρωση του πανεπιστημιακού ασύλου.

Για την τροποποίηση του διατάγματος περί στρατολογίας: μπορεί πλέον ο υπουργός Άμυνας να διακόπτει την αναβολή στράτευσης σε όσους «…υποκινούν ή προτρέπουν σε αποχή από τα μαθήματα ή τις εξετάσεις». Πραγματοποιείται συγκέντρωση διαμαρτυρίας από 1500 φοιτητές του Ε.Μ.Π. έξω από αυτό. Επεμβαίνει η Αστυνομία. Οι φοιτητές ξυλοκοπούνται άγρια και συλλαμβάνονται 100 ενώ παραπέμπονται 11.

Στις 15/2 στρατεύονται 37 φοιτητές ενώ στις 16/2 πάλι με απόφαση του υπουργού στρατεύονται άλλοι 51 συνδικαλιστές. Την ίδια μέρα ολοκληρώνεται η συγκέντρωση των φοιτητών της Νομικής στο δεύτερο όροφο του κτιρίου με τα ίδια αιτήματα και ταυτόχρονα ανάκληση του νομοσχεδίου για τις στρατεύσεις καθώς και να τους δοθεί άδεια για να πραγματοποιήσουν γενική συνέλευση. Την ίδια ώρα, φασίστες έχουν συγκεντρωθεί απ’ έξω φωνάζοντας συνθήματα όπως: «έξω οι κομμουνιστές», «Ελλάς-Παπαδόπουλος» κ.α. Δημιουργούνται αψιμαχίες και χουντικοί κλείνουν την είσοδο της Νομικής απαγορεύοντας σε οποιονδήποτε να μπει μέσα. Οι φοιτητές που ήταν μέσα στο κτίριο, το καταλαμβάνουν εξ ολοκλήρου και κατεβάζουν μεσίστια τη σημαία σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη σύλληψη και παραπομπή των 11. Ζητούν συνάντηση με τον Πρύτανη ο οποίος έρχεται και τους υπόσχεται ότι θα μεριμνήσει. Κατόπιν αρχίζουν να αποχωρούν ομαδικά και συγκρούονται με τους φασίστες ώσπου επεμβαίνει η αστυνομία και τους διαλύει. Συγκροτείται διαδήλωση μέχρι την Ομόνοια.

Στις 21/2 πάνω από 1000 φοιτητές των Θετικών Επιστημών συγκεντρώνονται έξω από το Χημείο και ζητούν άδεια για συνέλευση, κάτι το οποίο τους το αρνήθηκε ο πρύτανης.

Ξεκινάει έπ’ αόριστον αποχή με τη συμπαράσταση των καθηγητών. Γύρω στη 1 το μεσημέρι πάνω από 4000 φοιτητές της Νομικής και της Φιλοσοφικής συγκεντρώνονται έξω από τη Νομική τραγουδώντας και φωνάζοντας συνθήματα. Κατά τις δύο το μεσημέρι οι φοιτητές έδωσαν όρκο ενάντια στη χούντα που ειπώθηκε από όλους ενώ η συγκέντρωση ολοένα μεγάλωνε και απλωνόταν στους γύρω δρόμους. Οι φοιτητές μένουν μέχρι το βράδυ ενώ πλήθος κόσμου έχει συγκεντρωθεί στους γύρω δρόμους και απωθούνται από την αστυνομία που ταυτόχρονα έχει εκκενώσει τους δρόμους από τα αυτοκίνητα. Το βράδυ συνεδριάζει η επιτροπή κατάληψης που αποτελείται κυρίως από μέλη της ΑΝΤΙ-ΕΦΕΕ (συγκροτημένης και καθοδηγούμενης από το ΚΚΕ) και θέτει θέμα λήξης της κατάληψης. Πολλοί θέλουν να τοποθετηθούν μεγάφωνα στα παράθυρα, η επιτροπή όμως το απαγορεύει. Την επομένη μέρα η επιτροπή έχοντας αποφασίσει τη λήξη της κατάληψης προσπαθεί να εκκενώσει το χώρο ενώ οι περισσότεροι διαφωνούν. Δημιουργούνται αψιμαχίες τελικά όμως οι πόρτες ανοίγουν και οι φοιτητές αρχίζουν να βγαίνουν έξω. Μαζί με το πλήθος συγκροτούν πρωτοφανή σε μαζικότητα διαδήλωση άνω των 30.000 ανθρώπων με συνθήματα ενάντια στη χούντα.

Μάρτης ’73
Γίνεται προσπάθεια κατάληψης της Νομικής από 2500 χιλιάδες άτομα. Οι πρυτανικές αρχές δίνουν διορία να εκκενωθεί ο χώρος και όταν αυτό δε γίνεται δίνουν εντολή στην αστυνομία να εισβάλλει. Ακολουθεί άγριος ξυλοδαρμός και πάνω από 100 συλλήψεις. Πραγματικό μακελειό!

Μάης ’73

Εκδηλώνεται ανταρσία του Πολεμικού Ναυτικού με επίκεντρο το αντιτορπιλικό «Βέλος». Συλλαμβάνονται ναύαρχος, αντιναύαρχος κ.α. Στις 25 στασιάζει εκ νέου το «Βέλος» που συμμετείχε σε άσκηση του ΝΑΤΟ στην Ιταλία. Στις 31 γνωστοποιείται η θέση της Ουάσιγκτον σχετικά με το πολιτειακό ζήτημα της Ελλάδας: Ο μόνος τρόπος για την κατάργηση της συνταγματικής Μοναρχίας είναι η αλλαγή πολιτεύματος σε Κοινοβουλευτική Δημοκρατία.


Ιούνης ’73
Ο Παπαδόπουλος καταργεί αιφνιδιαστικά τη Μοναρχία και ανακηρύσσει την Προεδρική Δημοκρατία ως πολίτευμα της χώρας με πρόεδρο τον ίδιο και αντιπροέδρους τον Παττακό και Μακαρέζο. Καθορίζεται η μορφή του πολιτεύματος ως Αντιπροσωπευτική Κοινοβουλευτική Δημοκρατία με 7ετή θητεία του προέδρου χωρίς δικαίωμα επανεκλογής. Ορίζεται σαν ημέρα του δημοψηφίσματος η 29η Ιουλίου του 1973.

Ιούλης ’73
Ξεκινούν οι πρώτες απεργίες με πρώτους τους εργάτες Τύπου για πρώτη φορά μέσα στην 7ετία. Ο Μαρκεζίνης δηλώνει ότι θα ψηφίσει «ΝΑΙ» στο δημοψήφισμα και σύσσωμη η αντιπολίτευση τάσσεται υπέρ του «ΟΧΙ». Το ΚΚΕ με απόφαση της κεντρικής επιτροπής δηλώνει ότι θα συμμετάσχει στο δημοψήφισμα. Τελικά το δημοψήφισμα αποδίδει: 77,2% «ΝΑΙ», 21,7% «ΟΧΙ», 1,1% Άκυρο.

Αύγουστος ’73
Γίνεται η πρώτη μυστική συνάντηση Παπαδόπουλου-Μαρκεζίνη. Θα ακολουθήσουν κι άλλες μέχρι να ανατεθεί στο Μαρκεζίνη η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Ο Παπαδόπουλος ορκίζεται πρόεδρος της Δημοκρατίας για 8 χρόνια.

Σεπτέμβρης ’73
Πραγματοποιείται συγκέντρωση χιλιάδων φοιτητών ενάντια στη στράτευση των συναδέλφων τους, την οποία η σύγκλητος θεωρεί παράνομη. Πραγματοποιείται διαδήλωση στο κέντρο της Αθήνας με

συνθήματα αντιχουντικά και αντιιμπεριαλιστικά. Το πλήθος συνεχώς μεγαλώνει και τραγουδάει το «Πότε θα κάνει ξαστεριά». Στην πλατεία Κλαυθμώνος η αστυνομία διαλύει βίαια τους διαδηλωτές.

Οκτώβρης ’73
Στην 1η του Οκτώβρη ο Μαρκεζίνης δέχεται την εντολή για σχηματισμό κυβέρνησης το οποίο πραγματοποιείται μία εβδομάδα μετά.

Νοέμβρης ’73
Ξεκινάει η «φιλελευθεροποίηση» της χούντας.

1η Νοέμβρη: Η κυβέρνηση παίρνει πίσω το νομοσχέδιο της στράτευσης και υπόσχεται αδιάβλητες φοιτητικές εκλογές. Οι φοιτητές επιμένουν και στα υπόλοιπα αιτήματά τους.

4 Νοέμβρη: Με αφορμή το μνημόσυνο του Γεωργίου Παπανδρέου ξεσπούν επεισόδια μετά το τέλος αυτού με πολλούς τραυματίες. 15-20.000 συγκεντρωμένοι ξεκινούν πορεία προς το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη. Η αστυνομία προβαίνει σε συλλήψεις. Το εξαγριωμένο πλήθος όμως με πέτρες και ξύλα καταφέρνει να απελευθερώσει συλληφθέντες μέσα από τα χέρια των αστυνομικών. Ήταν το πρώτο σοβαρό πλήγμα για την κυβέρνηση Μαρκεζίνη.

8 Νοέμβρη: Ξεκινάει η δίκη για 17 συλληφθέντες από το μνημόσυνο του Παπανδρέου. Έξω από τα δικαστήρια υπάρχει πλήθος διαδηλωτών υπέρ των συλληφθέντων. Η αστυνομία επεμβαίνει και μαζί με φασίστες της ΕΚΟΦ τους απομακρύνει από το χώρο.

9 Νοέμβρη: Συνεχίζεται η δίκη των 17. Αναβρασμός στους φοιτητές. Η πλατιά δημοσίευση των πρακτικών της δίκης προκαλεί αναταραχή στο λαό.

12 Νοέμβρη: Η υπεράσπιση παρουσιάζει φιλμ όπου ανάμεσα στα άλλα εμφανίζονται και αστυνομικοί να πατούν στο κεφάλι πεσμένους πολίτες.

Άρχισε ήδη να διαφαίνεται ότι όλα αυτά τα γεγονότα αποτελούν προάγγελο, το πρώτο δυναμικό βήμα για το Πολυτεχνείο. Το μνημόσυνο ήταν απλά η αφορμή για να εκδηλώσει ο λαός έμπρακτα τη μέχρι τότε καταπιεσμένη αντίθεση του

13 Νοέμβρη: Το δικαστήριο αθωώνει τους 12 από τους 17 κατηγορούμενους ενώ στους 5 επιβάλλει ποινές με αναστολή. Αναγγέλλονται φοιτητικές συγκεντρώσεις για την επόμενη σε διάφορες σχολές. Το «ξέσπασμα» εναντίον του χουντικού καθεστώτος αρχίζει να παίρνει μεγάλες διαστάσεις.

14 Νοέμβρη: Ξεκινούν φοιτητικές συνελεύσεις από το πρωί. Στη Νομική γύρω στο μεσημέρι φτάνει η πληροφορία ότι στο Πολυτεχνείο δημιουργούνται προκλήσεις από την αστυνομία κι ότι χτυπούν φοιτητές. Γίνεται πρόταση να γίνει διαδήλωση προς το Πολυτεχνείο. Τα μέλη της ΑΝΤΙ-ΕΦΕΕ(συγκροτημένης και καθοδηγούμενης από το ΚΚΕ) αντιδρούν και δε συμμετέχουν. Γύρω στους 1500 φοιτητές ξεκινούν πορεία από τη Σόλωνος η οποία συγκρούεται με την αστυνομία κοντά στο Πολυτεχνείο. Λίγοι κατορθώνουν να μπουν μέσα και να ενωθούν με τους φοιτητές του Πολυτεχνείου.

Αυτοί οι φοιτητές δυο μήνες αργότερα θα καταγγελθούν μέσα από την εφημερίδα «ΠΑΝΣΠΟΥΔΑΣΤΙΚΗ» αρ. φύλλου 8, όργανο της ΑΝΤΙ-ΕΦΕΕ, σαν πράκτορες της ΚΥΠ και των Αμερικάνων που προσπαθούν να προβοκάρουν τον αντιδικτατορικό αγώνα του λαού. Η αστυνομία εντείνει την επίθεση και κυνηγάει όσους βρίσκονται τριγύρω.

Τα μέλη της ΑΝΤΙ-ΕΦΕΕ προσπαθούν να πείσουν τους φοιτητές να εγκαταλείψουν το χώρο. Αποτυγχάνουν και το απόγευμα αποχωρούν επιδεικτικά. Μέσα στο χώρο συγκροτείται επιτροπή κατάληψης και οι φοιτητές φωνάζοντας συνθήματα ενώνονται με τους πολίτες που ήταν στην Πατησίων. Σε λίγο διάστημα, ενώ ερχόταν συνέχεια πολίτες, οι συγκεντρωμένοι ξεπερνούσαν τους 30.000. Προς τα μεσάνυχτα ο κόσμος άρχισε να αποχωρεί ενώ εκλέγεται συντονιστική επιτροπή από φοιτητές και ταυτόχρονα ξεκινούσε η πρώτη εργατική συνέλευση.

15 Νοέμβρη: Όλη τη νύχτα γίνονται συνελεύσεις κατά σχολές. Ταυτόχρονα στο κτίριο Γκίνη ξεκινάει η πρώτη συνέλευση με περίπου 300 άτομα, των εργατών. Μετά από μια επεισοδιακή συνέλευση το πρωί βγαίνει η πρώτη εργατική διακήρυξη. Γύρω στις 9 ανοίγουν οι πόρτες ενώ η αστυνομία έχει αποκλείσει με κλοιό τους γύρω δρόμους. Πλήθος κόσμου στέκεται μπροστά από τους κλοιούς της αστυνομίας ,ενώ οι φοιτητές τους καλούν με συνθήματα να συγκρουστούν και να εισέλθουν στο χώρο της κατάληψης. Μαθαίνεται ότι καταφθάνουν φοιτητές από την Πάτρα και αγρότες από τα Μέγαρα. Μπαίνει σε λειτουργία ο ραδιοφωνικός σταθμός στους 1150 χιλιοκύκλους. Τα συνθήματα γίνονται ολοένα και πιο μαχητικά. Ο λαός τόσο από τους συγκεντρωμένους όσο και από τους πομπούς καλείται σε ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ και ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΓΕΡΣΗ. Συγκεντρώνονται τρόφιμα και χρήματα. Η Εργατική Επιτροπή Κινητοποίησης από τη συνέλευση των εργατών βάζει σαν άμεσο στόχο τη Γενική Απεργία Διαρκείας και βγαίνει η δεύτερη διακήρυξη έπειτα από συνέλευση. Μέσα στο πολυτεχνείο λειτουργεί υπηρεσία τύπου και ραδιοφώνου, υπηρεσία συσσιτίου, υπηρεσία νοσοκομείου, υπηρεσία υπνωτηρίου και υπηρεσία τάξεως.

16 Νοέμβρη: Στις 3 τα ξημερώματα αρχίζουν οι συνελεύσεις κατά σχολές ενώ στο Πολυτεχνείο δε σταματάνε ούτε λεπτό να φωνάζουν συνθήματα. Πολλά γυμνάσια μένουν άδεια αφού οι μαθητές κατεβαίνουν προς το Πολυτεχνείο ενώ στις 10 το πρωί γίνεται οργανωμένη είσοδος 500 οικοδόμων με πανό ενώ φωνάζουν με ενθουσιασμό ΟΙΚΟΔΟΜΟΙ - ΦΟΙΤΗΤΕΣ. Ταυτόχρονα μηνύματα συμπαράστασης καταφθάνουν από πολλούς συλλόγους της χώρας (μηχανικών, δικηγόρων, ηθοποιών κ.α.). Ως τις 8 το βράδυ το πλήθος γύρω ήταν πάνω από 50.000. Ξεκινούν οι συμπλοκές με την αστυνομία. Οι τραυματίες μεταφέρονται στο Πολυτεχνείο και από το ραδιοφωνικό σταθμό γίνεται έκκληση για φάρμακα και τρόφιμα. Η συνέλευση των εργατών βγάζει την 3η διακήρυξη της που καλεί σε ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ ενώ υπάρχουν ήδη 2 νεκροί. Η Αθήνα έχει μετατραπεί σε θάλαμο αερίων από τα δακρυγόνα και οι συγκρούσεις γενικεύονται. Από την Αλεξάνδρας ως την Πανεπιστημίου και από τα Χαυτεία ως το Σύνταγμα. Πλησιάζουν μεσάνυχτα και οι φωτιές που έχουν ανάψει οι διαδηλωτές για να καθαρίσει η ατμόσφαιρα από τα αέρια όλο και πληθαίνουν ενώ ασθενοφόρα γεμάτα αστυνομικούς περνούν έξω από το Πολυτεχνείο και ρίχνουν μέσα δακρυγόνα. Μέσα δέχονται συνέχεια τραυματίες και νεκρούς. Γύρω στις 11 οι πυροβολισμοί γενικεύονται και τα οδοφράγματα ενισχύονται. Οι διαδηλωτές πλέον ελέγχουν την περιοχή από την Αλεξάνδρας μέχρι την Πειραιώς.

17 Νοέμβρη: Τα πρώτα τανκ βγαίνουν στους δρόμους λίγο μετά τα μεσάνυχτα. Τεθωρακισμένα, στρατιώτες και αστυνομικοί κάνουν κυκλωτικές κινήσεις γύρω από το Πολυτεχνείο. Φτάνουν στη Στουρνάρη και ελεύθεροι σκοπευτές καταλαμβάνουν θέσεις στα γύρω κτίρια. Τα μεγάφωνα μεταδίδουν ότι οι στρατιώτες δε θα κτυπήσουν: «Δε μπορείτε να χτυπήσετε τα αδέρφια σας». Το σύνθημα που κυριαρχεί είναι: «ΑΔΕΛΦΙΑ ΜΑΣ ΦΑΝΤΑΡΟΙ Ο ΣΤΡΑΤΟΣ ΜΕ ΤΟ ΛΑΟ». Γύρω στις 3 τα ξημερώματα οι πυροβολισμοί πληθαίνουν ενώ οι δυνάμεις του στρατού και της αστυνομίας έχουν συνταχθεί σε θέση μάχης έξω από το Πολυτεχνείο.


3:03 τα τανκς εφορμούν! Γίνεται πραγματική σφαγή! Στις 4 το Πολυτεχνείο έχει αδειάσει. Την ίδια ώρα αρχίζουν οι διαπραγματεύσεις για να εκκενωθεί το Πολυτεχνείο Θεσσαλονίκης που είναι κατειλημμένο από 3000 φοιτητές. Γύρω στις 7 η Αθήνα μοιάζει βομβαρδισμένη πόλη. Κυκλοφορούν οι πρώτες εφημερίδες. Ο κόσμος διαβάζει τις ειδήσεις και κατά τις 8 ξεκινούν οι πρώτες διαδηλώσεις. Ομάδες οικοδόμων στήνουν οδοφράγματα και συγκρούονται με την αστυνομία. Στις 11 κηρύσσεται στρατιωτικός νόμος. Γίνονται χιλιάδες συλλήψεις ενώ οι διαδηλώσεις συνεχίζονται μέχρι αργά το βράδυ.