Τα χαρακτηριστικά της σύγχρονης προσέγγισης της διδασκαλίας

Θα ανιχνεύσουμε μαζί τα 6 χαρακτηριστικά της σύγχρονης προσέγγισης της διδασκαλίας.

• Οι μαθητές δεν είναι παθητικοί αποδέκτες, αλλά άτομα που συμμε­τέχουν ενεργά στη μάθηση τους. Φέρνουν μέσα στις τάξεις τις προϋπάρχουσες αντιλήψεις και ιδέες τους.

• Ο μαθητής εμπλέκεται σε μια ενεργητική διαδικασία μάθησης, η οποία εμπεριέχει την κατασκευή του νοήματος (και της σημασίας) των πραγμάτων μέσα από διαπροσωπική συζήτηση και επικοινω­νία.

• Η γνώση δεν είναι απόλυτα αντικειμενική. Μπορεί να αξιολογηθεί από το άτομο με βάση το βαθμό που ταιριάζει στην εμπειρία του και είναι συναφής με άλλες πτυ­χές της γνώσης του.

• Κάθε εκπαιδευτικός έχει μια προσωπική παιδαγωγική θεώρηση. Αυτή μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρά με τους μαθητές μέσα στη σχολική τάξη.

• Η διδασκαλία δεν είναι μόνο μετάδοση των γνώσεων, αλλά περι­λαμβάνει και την οργάνωση και το σχεδιασμό προγραμμάτων μέσα στην τάξη τα οποία προωθούν τη μάθηση.

• Το αναλυτικό πρόγραμμα δεν είναι μόνο η διδακτέα ύλη, αλλά ένα σχέδιο έργων μάθησης, υλικών και πηγών μέσα από τα οποία οι μαθητές κατασκευάζουν τη γνώση.

Η ενεργός μάθηση-διδασκαλία

Κατά τη διδασκαλία μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει αναρίθμητα τεχνάσματα. Κάθε πετυχημένος καθηγητής χρησιμοποιεί τα δικά του τεχνάσματα και κάθε πετυχημένος καθηγητής δια­φέρει από οποιονδήποτε άλλον πετυχημένο καθηγητή.

Ό,τι λέει ο καθηγητής μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας είναι βέβαια ενδιαφέρον, αλλά αυτό που σκέπτονται οι μαθητές είναι χίλιες φορές πιο ενδιαφέ­ρον. Οι ιδέες γεννιούνται μέσα στο μυαλό των μαθητών και ο καθηγητής πρέπει να δράσει σαν «μαιευτήρας».

Έχει ειπωθεί από πολλούς και με πολλούς τρόπους ότι η μάθηση πρέπει να είναι ενεργός (active learning) και όχι απλώς παθητική. Διαβάζοντας βιβλία ή ακούγοντας διαλέξεις ή παρακολουθώντας κινηματογραφικές ταινίες, χωρίς ενεργό συμμετοχή του δικού σας μυαλού μπορείτε μετά δυσκολίας, να μά­θετε κάτι, σίγουρα όπως δεν μπορείτε να μάθετε πολλά.

Υπάρχει και μια άλλη γνώμη που λέγεται συχνά: «Ο καλύτερος τρόπος για να μάθει κα­νείς οτιδήποτε είναι να το ανακαλύψει ο ίδιος». Ευρύτερα εφαρμόσιμη είναι η ακόλουθη διαπίστωση: «Για αποτελεσματική μάθηση, ο μαθητευόμε­νος πρέπει να ανακαλύψει μόνος του όσο πιο μεγάλο μέρος της προς εκμάθηση ύλης είναι δυνατό». Πάνω στην παραπάνω διαπίστωση-αξίωμα στηρίζεται η παιδαγωγική αρχή της ενεργού μάθησης. Είναι μια πολύ παλαιά αρχή. Έχει σαν υπό­βαθρο την ιδέα της «Σωκρατικής μεθόδου».

Στην ενεργό μάθηση θα πρέπει να αξιοποιηθούν και τα εναλλακτικά περιβάλλοντα μάθησης. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και τα σύγχρονα οπτικοακουστικά μέσα βοηθούν τα μέγιστα σ’ αυτή την κατεύθυνση.

Τα κίνητρα

Είπαμε ότι η μάθηση πρέπει να είναι ενεργός, αλλά ο μαθητευόμενος δε θα ενεργοποιηθεί αν δεν έχει κίνητρα να δράσει. Ποια κατά τη γνώμη σας είναι τα κίνητρα της μάθησης;

Είναι απαραίτη­το να ενεργοποιηθεί με την βοήθεια κάποιων «διεγερτικών» π.χ. με την ελπίδα κάποιας αμοι­βής. Το ενδιαφέρον για την προς εκμάθηση ύλη είναι το καλύτερο «διεγερτικό» για μάθηση και η χαρά της εντατικής διανοητικής δραστηριότητας θα είναι άριστη αμοιβή για μια τέ­τοια δραστηριότητα.

Ακόμη, όπου δεν μπορούμε να επιτύχουμε το άριστο κίνητρο, πρέπει να προσπαθούμε να επιτύ­χουμε το καλύτερο ή απλώς το καλό. Ακόμη λιγότερο ουσιαστικά κίνητρα της μάθησης δεν πρέπει να αγνοούνται. «Για μια αποτελεσματική μάθηση ο μαθητευόμενος πρέπει να ενδιαφέρεται για την προς εκμάθηση ύλη και να βρίσκει ευχαρίστηση στη δραστηριότητα της μάθησης. Ακόμη, εκτός από αυτά τα άριστα κίνητρα για μάθηση, υπάρχουν και άλλα επιθυμητά κίνητρα όπως π.χ. ο βαθμός, η διάκριση κ.α. Η αποφυγή της τιμωρίας είναι το ελάχιστα επιθυμητό κίνητρο.

Η εφαρμογή της προσωποκεντρικής θεωρίας (Rogers)

Ο καθηγητής πρέπει να διακατέχεται από ενσυναίσθηση (empathy) του μαθητή. Αυτό σημαίνει να κατανοεί σε μια εποχή έκρηξης γνώσεων και υπερβολικών πληροφοριών την αδιαφορία του μαθητή να προσλάβει και άλλες γνώσεις λόγω κόπωσης ή και κορεσμού.

Παράλληλα οφείλει ο εκπαιδευτικός να αναπτύξει μια γνήσια επικοινωνία με τους μαθητές του (τόσο ως άτομα όσο και ως ομάδα) που θα χαρακτηρίζεται από το σεβασμό της προσωπικότητας του μαθητή του, αποδοχή και παραδοχή τους (ανεξάρτητα επιδόσεως και διαγωγής). Ο εκπαιδευτικός θα έχει βλέμμα οικείο και με προσήνεια που θα υποδέχεται το μαθητή. Επιπλέον θα έχει οπτική επαφή μαζί τους μέσω της οποίας θα εντοπίζει τα μη λεκτικά μηνύματα όπως απορία, φόβος της εξέτασης, απογοήτευση ή και παραίτηση λόγω κάποιων μαθησιακών, συναισθηματική φόρτιση λόγω προσωπικών ή οικογενειακών δυσκολιών.

Ο καθηγητής πρέπει να δει τον εαυτό του σαν πωλητή που θέλει να πουλήσει κάποιες πληροφορίες στα παιδιά. Αν ο πωλητής αντιμετωπίσει απροθυμία εκ μέρους των υποψηφίων πελατών του, δεν πρέπει να τα βάλει μ' αυτούς. Μη ξεχνάτε ότι «ο πελάτης έχει πάντα δίκιο». Ο μαθητής που αρνείται να μάθει π.χ. Θρησκευτικά ή Δίκαιο ή Οικονομικά μπορεί να έχει δίκιο. Μπορεί να μην είναι ούτε οκνηρός ούτε κουτός, αλλά απλώς μπορεί να ενδιαφέρεται για κάτι άλλο και είναι φυσικό αφού υπάρχουν πάρα πολλά ενδιαφέροντα πράγματα στον κόσμο γύρω μας.

 

Η μέθοδος Project

Η λέξη project σημαίνει σχεδιάζω, σκοπεύω, βάζω κάτι στο μυαλό μου και χρησιμοποιήθηκε από τους παιδαγωγούς στις αρχές του αιώνα μας. Άρα project σημαίνει ένα σχέδιο εργασίας. Ένα σχέδιο εργασίας που εκπονείται από έναν κι εφαρμόζεται από πολλούς άλλους, που συμφωνούν μαζί του ή εκπονείται από προτάσεις, σκέψεις, επιθυμίες πολλών κι εφαρμόζεται επίσης απ’ όλους. Απαιτεί έναν τρόπο ομαδικής εργασίας, στην οποία συμμετέχουν αποφασιστικά όλα τα μέλη της σχολικής τάξης. Συμμετέχουν όλοι αλλά και η ίδια η διδασκαλία διαμορφώνεται και διεξάγεται από όλους.

 

Τι επιδιώκει η μέθοδος project και ποια τα χαρακτηριστικά της:

· Τη συσχέτιση της διδακτικής ενότητας και του μαθήματος με την καθημερινή ζωή και τα σύγχρονα προβλήματα.

· Ο μαθητής δεν είναι παθητικός αποδέκτης της γνώσης αλλά συμμετέχει στη διαδικασία της ανακάλυψής της.

· Οι μαθητές μαζί με τον καθηγητή συναποφασίζουν για το ένα θέμα που πρόκειται να ερευνήσουν.

· Συνεργατικότητα: Η παραδοσιακή διδασκαλία Καθηγητή-μαθητής αντικαθίσταται με τον συνεργατικό τρόπο εργασίας, όπου οι μαθητές επικοινωνούν και συνεργάζονται μεταξύ τους ενώ ο Καθηγητής γίνεται ο συντονιστής, αυτός που εμπνέει και κατευθύνει την ομάδα χωρίς να επιβάλλει τις απόψεις του.

· Διαθεματική προσέγγιση: Η μέθοδος χρησιμοποιεί γνώσεις από όλα τα μαθήματα που πρέπει να συνδυασθούν για να προκύψει το ανάλογο αποτέλεσμα.

· Ο κάθε μαθητής ασχολείται με την παραγωγή ενός «κομματιού» του προς επεξεργασίαν σχεδίου, που είναι πιο κοντά στα ενδιαφέροντα του και στις δεξιότητές του (ζωγραφική, φωτογραφία, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, θέατρο, μουσική, κ.α.)

 Στέφανου Χρ. Κουμαρόπουλος

Πηγή : kxghellas.gr